Światowy Dzień Onkologii warto zaprzyjaźnić się ze słowem profilaktyka

Słowo „nowotwór” budzi przerażenie i często poczucie absolutnej niemocy. Dziś nie ma człowieka, który nie zna kogoś, kto zmaga się lub zmagał z chorobą nowotworową. Nowotwory są tak powszechne, że doczekały się swojego niesławnego, strasznego rankingu (nie)popularności.

Od dłuższego czasu na podium znajdują się niezmiennie: rak płuc, rak piersi u kobiet i rak gruczołu krokowego u mężczyzn oraz rak jelita grubego. To oczywiście nie wszystkie nowotwory, z jakimi mierzą się Polacy, Europejczycy czy ludzie żyjący na innych kontynentach, niemniej już te wystarczą, by głośno i wyraźnie upominać się o zdrowie nas wszystkich.

Po pierwsze – profilaktyka

Choć sytuacja jest dramatyczna, bo na raka (zwłaszcza jelita grubego) zapadają coraz młodsze osoby, nadal za cicho i za rzadko mówimy o tym, że można go „nie złapać”. I, że rak to nie wyrok, że można i trzeba go leczyć, zwłaszcza, że wcześnie wykryty, leczony jest na ogół z dużym sukcesem. Warunek? Należy odrzucić fałszywy wstyd i zapisać się na wizytę u lekarza. Nie odkładać jej, zwłaszcza gdy dostrzega się niepokojące objawy. Nie należy też diagnozować się samemu z internetu.

Dlaczego? My ludzie popadamy z reguły w dwie skrajne tendencje – mamy więc tendencję do przesady i paniki oraz do lekceważenia i odkładania na później. Przy czym, jeśli chodzi o zdrowie, zdecydowana większość z nas przyjmuje zasadę: „samo przejdzie” lub „kiedyś to zbadam”.

Nic nigdy samo nie przechodzi, a słowo „kiedyś” to pułapka i nie warto na nie stawiać.

By zatem nie stawać przed takim dylematem, warto pochylić się nad słowem „profilaktyka” i wdrożyć ją w swoją codzienną rutynę.

Czym jest przeciwnowotworowa profilaktyka?

W zasadzie niczym innym niż przepisem na zdrowe, dobre i długie życie. Jedyna trudność tkwi w tym, że to wymaga od nas systematyki i odrobiny wysiłku w zadbaniu o siebie, co przy tempie i trybie życia wielu z nas, jest bardzo dużym problemem, zwłaszcza – logistycznym. Jednak, z uwagi na to, o jaką stawkę toczy się gra, warto przeanalizować, co w tym temacie możemy dla siebie zrobić.

Dekalog zdrowego człowieka

1. Zmień nawyki żywieniowe
   Unikaj żywności wysoko przetworzonej i słodzonych napojów.
   Nie podjadaj słodyczy, unikaj produktów zawierających tłuszcze trans i tych ubogich w błonnik. Fast food zamień na domowy obiad, a batonik na jabłko. Zamiast słodkich napojów gazowanych, postaw na soki i smoothie.
2. Ogranicz czerwone mięso oraz dania gotowe zawierające dużo soli, cukru czy oleju palmowego
   Choć to bardziej czasochłonne, warto przeorganizować codzienną rutynę i postawić na dania przygotowywane w domu, bądź zamawiać je tam, gdzie są przygotowane ze zdrowych produktów i na bieżąco. Warto też zamienić proporcje, wybierając częściej potrawę z ryby czy chudego mięsa zamiast steka czy pieczeni wołowej.
3. Jedz więcej warzyw i owoców, chudego mięsa i ryb
   Kto powiedział, że zdrowe jedzenie nie jest tak smaczne, jak to smażone, pikantne i tłuste? Internet jest pełen fantastycznych przepisów na potrawy nie tylko zdrowe, ale i pyszne. Coraz częściej pojawiają się również restauracje serwujące takie dania. Wystarczy zaryzykować i – spróbować.
   
   
    
4. Pieczywo ciemne, nie białe
   Jeśli nie ma przeciwwskazań medycznych, wybieraj pieczywo ciemne i pełnoziarniste. Produkty pełnoziarniste zawierają błonnik pokarmowy niezbędny do właściwego funkcjonowania jelit. Dodatkowo - zawierają one cenne minerały i witaminy, co sprawia, że regularne spożywanie pełnoziarnistych produktów przyczynia się do zmniejszenia ryzyka zachorowania na raka (także okrężnicy).
5. Nie przejadaj się, zwłaszcza gdy ruch nie jest twoją mocną stroną
   Pamiętaj, że lepiej jeść częściej i mniej, niż rzadziej i w nadmiarze. Unikaj jedzenia na noc. Dbaj o właściwą wagę - otyłość zwiększa ryzyko wielu chorób, w tym wystąpienia nowotworów.
6. Ostrożnie z solą!
   Nie dosalaj / przesalaj potraw, ogranicz chipsy. Nadmierne spożycie soli m.in. uszkadza nerki, upośledza funkcje poznawcze, prowadzi do nadciśnienia, a także powstawania nowotworów.
   
   
    
7. Nie pal
   I nie, e-papierosy nie są „zdrowszym zamiennikiem”. Lekarze od wielu lat biją na alarm w temacie palenia. Nie tylko drastycznie zwiększa ono ryzyko zachorowania na nowotwory, ale też powoduje obniżenie wydolności organizmu i jego gojenia się, np. w przypadku ran pooperacyjnych.
8. Ogranicz spożywanie alkoholu
   Odgrywa on niepoślednią rolę w rozwoju nowotworów, zwłaszcza języka, gardła, krtani czy jelita grubego, a także trzustki, która - uszkodzona przez alkohol - bywa podatna na ryzyko wystąpienia nowotworu w obrębie tego właśnie organu.
9. Ruszaj się!
   Nie, nie wystarczy, że raz w tygodniu wyjdziesz z psem i czasem zrezygnujesz z samochodu, wybierając spacer. Ruch na świeżym powietrzu sprawia, że czujemy się lepiej, lepiej śpimy, mamy lepszy apetyt i lepiej reagujemy na stres, który jest wielkim sojusznikiem raka, tak jak i nadwaga wynikająca z siedzącego trybu życia. Warto wprowadzić do życia regularne spacery, jazdę na rowerze, marsze z kijami, bądź basen.
   Częściej i chętniej ruszamy się latem. Należy pamiętać wtedy o bezpiecznych porach ekspozycji na słońce. Warto unikać godzin, gdy słońce operuje najmocniej (czyli między 11 a 15) i pamiętać o kremie z filtrem.
   
   
    
10. Śpij regularnie
    Nie, nie wystarczy co drugi weekend. Regularny,jakościowy sen wpływa na dobrostan całego organizmu. Wypoczęty organizm to organizm zdrowszy, silniejszy i łatwiej radzący sobie ze stresem. Warto też ograniczyć kontakt z niebieskim światłem ekranu telefonu lub komputera. Przed snem zdecydowanie zdrowiej jest wybrać książkę.
11. A po 11 – BADAJ SIĘ!
    Nie odkładaj życia „na później”. Nie czekaj, aż „samo przejdzie”. Nie mów: „później” i „kiedyś”. Stosuj samoobserwację i reaguj na to, co widzisz. Zwłaszcza, gdy odbiega od normy lub cię niepokoi.
    Skonsultuj się z lekarzem:
    • gdy wciąż jesteś zmęczony
    • gdy schudłeś bez powodu
    • gdy w toalecie podczas wypróżniania pojawiła się krew
    • gdy coś, cokolwiek odbiega od tego, co nazywamy dobrym samopoczuciem i samo nie przeszło, choć minęło już sporo czasu.

Odrzuć fałszywy wstyd. Znajdź czas. Umów się do lekarza. Zrób badania. Zainteresuj się swoim zdrowiem. Zainteresuj się też zdrowiem twoich najbliższych. A przede wszystkim, odpowiedz sobie na pytanie, czy, gdy nie zdążysz zapobiec i będziesz musiał stoczyć walkę o wszystko, to to, co cię teraz zatrzymuje, będzie nadal tak samo ważne?

-------------------
Tekst: Iza Janaczek
Foto: gov.pl i pixabay