Stomia od kuchni - mały stomik na wycieczcie szkolnej

Stomia nie wyklucza z życia społecznego ani towarzyskiego. Dzieci z wyłonioną stomią mogą więc bez przeszkód uczęszczać do szkoły razem ze swoimi rówieśnikami, a co za tym idzie – podobnie jak rówieśnicy spędzać czas. Rodzice dzieci z wyłonioną stomią często pytają: „jak przygotować dziecko na szkolną wycieczkę?” To z pozoru nieskomplikowane pytanie, wcale nie jest takie proste, gdy weźmie się pod uwagę wielowątkowość zagadnienia. Spróbujemy się z nim tu dziś zmierzyć, ukazując, że z dobrym przygotowaniem i zrozumieniem tematu, życie ze stomią to wciąż dobre, zwyczajne życie. A w przypadku dzieci – dodatkowo pełne przygód, radości i beztroski.

Czy dziecko ze stomią może jechać na szkolną wycieczkę?

Zdecydowanie tak! Stomia nie jest przeszkodą, by dziecko mogło wziąć udział w szkolnej wycieczce. To bardzo ważne, bo często rodzice (i nauczyciele) zastanawiają się, czy wyjazd jest bezpieczny, czy dziecko sobie poradzi, czy nie będzie to dla niego zbyt trudne. Odpowiedź jest prosta: stomia nie powinna wykluczać dziecka z takich wydarzeń, o ile:

• czuje się ono pewnie w środowisku rówieśniczym i nie jest dyskryminowane z powodu stomii,
• jest ono przygotowane na samodzielne poradzenie sobie z tematami okołostomijnymi (odpuszczenie treści, upuszczenie gazów, wymiana worka),
• w razie potrzeby może ono liczyć na pomoc osoby dorosłej (opiekuna wycieczki/nauczyciela, wychowawcy).

Dziecko, które w domu potrafi obsłużyć swój sprzęt (lub przynajmniej rozumie, że w razie potrzeby może liczyć na pomoc dorosłych), z powodzeniem poradzi sobie również na szkolnej wycieczce, czy też na koloniach. Jeśli wyjazd jest kilkudniowy — tym bardziej warto zadbać o przygotowanie i wcześniejszą rozmowę z nauczycielem, żeby wyeliminować jego ewentualne obawy.

Najważniejsze jest, aby traktować dziecko ze stomią jak każde inne — z szacunkiem i wsparciem — oraz by nie robić z tego tematu ani tabu, ani sensacji. Dzięki takiemu podejściu maluch (lub nastolatek) będzie mógł w pełni cieszyć się wspólnymi wyjazdami z rówieśnikami, poznawaniem świata i przygodami, które są nieodłączną częścią dzieciństwa. By jednak fakt ten mógł zaistnieć w tak harmonijnej i stosunkowo bezstresowej postaci, należy grunt przygotować. Jak? O tym poniżej.

Rozmowa z nauczycielem

Będąc rodzicem nieletniego stomika nie bój się porozmawiać z nauczycielem o życiowej sytuacji Twojego dziecka. To przecież właśnie on (lub ona) będzie wsparciem Twojej latorośli w razie potrzeby. Dlatego warto przekazać tej osobie kilka podstawowych informacji:

• przede wszystkim opiekun wycieczki/nauczyciel pod opieką którego będzie dziecko powinien wiedzieć, że ma ono stomię,
• oraz to, że dziecko ma w plecaku zapasowy sprzęt i umie go użyć, choć czasami może potrzebować małego wsparcia,
• i to, że w razie potrzeby nauczyciel asystujący Twojemu dziecku, może o każdej porze zadzwonić do Ciebie, by skonsultować zaistniałą (hipotetycznie) sytuację.

W tym miejscu należy podkreślić, że nie chodzi tu o to, by nauczyciel pełnił rolę pielęgniarki, lecz żeby był wsparciem w momencie trudniejszym dla dziecka.

Rozmowa z dzieckiem

Mali stomicy to z reguły młodzi ludzie, którzy o stomii wiedzą więcej niż niejeden dorosły, bez stomijnego worka. To dzieci, które często same potrafią obsłużyć sprzęt, wiedzą, jak reagować na ewentualne przecieki czy podrażnienia skóry. Niejednokrotnie też mają większy dystans do swojego ciała niż dorośli.

Ale nawet najbardziej samodzielne dziecko potrzebuje wsparcia. Szczególnie przed wyjazdem bez rodziców. Dlatego rozmowa z dzieckiem powinna być szczera i spokojna. Warto zapytać:

• czy ma ono jakieś obawy przed wyjazdem,
• czy wie, jak w razie potrzeby poprosić o pomoc,
• czy ma wszystko, czego potrzebuje (sprzęt, kosmetyczka, zapasowe worki, ulubione „bezpieczne” ubrania).

Nie chodzi o to, żeby dziecko czuło się „inne” — wręcz przeciwnie. Pokazując mu, że jesteś otwarty na rozmowę, wzmacniasz jego pewność siebie. Wyjaśnij, że wycieczka to przygoda dla wszystkich, także dla niego, i że w razie potrzeby może liczyć zarówno na Twoje wsparcie (np. telefoniczne), jak i na pomoc nauczyciela czy opiekuna.

Dobrym pomysłem jest też ustalenie z dzieckiem, w jakich sytuacjach chciałoby (lub nie chciałoby) informować rówieśników o stomii. Dla jednych dzieci to zupełnie neutralny temat, który chętnie wyjaśnią kolegom. Dla innych — sprawa bardzo prywatna. I to też jest w porządku.

Rozmowa z dzieckiem to kluczowy krok w przygotowaniu go do wyjazdu. To moment, w którym możesz wzmocnić jego poczucie bezpieczeństwa, dając mu sygnał: „Jesteś gotowy. Jeśli tylko chcesz – możesz jechać. I pamiętaj, że zawsze możesz na mnie liczyć. Będę pod telefonem.”

Przygotowanie do wyjazdu w praktyce

Gdy opracowane są szczegóły niematerialne, czas przygotować się do wyjazdu pod względem praktycznym.

Co warto zabrać i o czym pamiętać:

1. Zapasowy sprzęt i kosmetyki
   Zasada jest taka sama jak w przypadku wyjeżdżających dorosłych.
   Do podróżnej kosmetyczki zabrać należy (zakładając, że nie jest to wyjazd dłuższy niż tydzień):
   • 2-3x więcej worków niż mały stomik zużywa w tydzień (jeśli zużywa 1 woreczek w ciągu tygodnia, dobrze by miał 3 w kosmetyczce, jeśli 2 – warto zabrać 5-6 zapasowych),
   • podwójną ilość akcesoriów używanych podczas wymiany worka w warunkach domowych.
   By zwiększyć komfort małego stomika warto zapakować woreczki i akcesoria do dyskretnej, nietransparentnej saszetki lub kosmetyczki, tak by w razie potrzeby dziecko lub opiekun mieli wszystko pod ręką, bez konieczności tłumaczenia się innym z zawartości kosmetyczki.
2. Dyskretne miejsce na zmianę sprzętu
   Ustal z nauczycielem lub opiekunem, gdzie dziecko będzie mogło w razie potrzeby spokojnie wymienić worek lub odpuścić z niego treść. Przekaż dziecku, że podczas podróży przewidziane są postoje w miejscach z toaletami, to wzmocni jego komfort psychiczny.
3. Odpowiednia odzież
   Na dłuższą podróż (w przypadku wycieczek szkolnych – najczęściej w grę wchodzi autokar lub pociąg) warto postawić na wygodne ubranie. Najlepiej luźniejsze w pasie (np. dresy, legginsy, spodnie na gumce), które ułatwi dostęp do woreczka stomijnego i sprawi, że dziecko nie będzie się stresować przy każdej wizycie w toalecie.
4. Jedzenie i napoje
   Jeśli dziecko ma specjalne potrzeby dietetyczne (np. unikanie niektórych produktów), warto spakować mu odpowiednie przekąski. Jednak w większości przypadków dziecko może jeść to, co reszta grupy — wystarczy, by pamiętało o nawodnieniu i zdrowych zasadach żywienia. I na tę właśnie okoliczność warto porozmawiać o tym zarówno z nim – jak i z opiekunem wycieczki.

Podróże kształcą, rozwijają i uszczęśliwiają...

...tak, jak i przebywanie z grupą rówieśniczą, która akceptuje dziecko, nie odrzucając go z powodu stomii.

Zatem, czy dziecko ze stomią może jeździć na wycieczki szkolne, obozy czy też kolonie? Zdecydowanie tak! Stomia nie jest przeszkodą w odkrywaniu świata czy integrowaniu się z rówieśnikami. Wystarczy odpowiednie przygotowanie: szczera rozmowa z dzieckiem i nauczycielem lub opiekunem, dobrze spakowany plecak oraz poczucie bezpieczeństwa — i wszystko staje się możliwe.

Tekst: Iza Janaczek
Foto: Fundacja STOMAlife.

Kadry pochodzą z kolonii organizowanych przez nas co roku dla małych stomików i dzieci bez stomijnego worka. Obserwując integrację i współpracę obu, nazwijmy to - grup, ugruntowujemy się w przekonaniu, że stomia nie przeszkadza w rozwoju ani ruchowym, ani społecznym i to – żadnej z nich :)