Stomia od kuchni. Co łączy kichanie i kaszel z tematem stomii

Czy kichanie i kaszel mają coś wspólnego z komfortowym i bezpiecznym życiem ze stomią?

Tak. I to – bardzo wiele.

To, jak kichamy i kaszlemy, może realnie wpływać na codzienne funkcjonowanie ze stomią. Choć rzadko się te tematy z sobą łączy, to właśnie takie drobne, mimowolne czynności – jak odruch kichania czy kaszlu – mają znaczenie dla komfortu i bezpieczeństwa stomika.

W przypadku życia ze stomią to detale budują dobrą codzienność. Jak podejść do nich mądrze i z wyczuciem? Dlaczego warto „umieć” kaszleć i kichać?

O tym przeczytasz w tym odcinku cyklu „Stomia od kuchni”. Zapraszam do lektury.

Dlaczego to takie ważne?

Kichanie i kaszel to naturalne odruchy, ale u osób ze stomią mogą realnie zagrażać ich codziennemu komfortowi i bezpieczeństwu. Warto zrozumieć, dlaczego tak jest, i jak dbać o siebie w tych – z pozoru niegroźnych – sytuacjach.

Czym dla organizmu jest kaszel lub kichanie? To wzrost ciśnienia w jamie brzusznej.

Mówiąc prościej - gdy kichamy albo kaszlemy, gwałtownie rośnie ciśnienie we wnętrzu brzucha. U osób bez stomii mięśnie i powłoki brzuszne całkiem dobrze je wytrzymują, bo działają jak naturalna ochrona. U stomików – zwłaszcza krótko po operacji – ta ochrona jest osłabiona.

Dlaczego? Ponieważ wyłonienie stomii to poważny zabieg, podczas którego lekarz wyprowadza kawałek jelita na zewnątrz brzucha. Żeby to zrobić, musi przeciąć powłoki brzuszne, czyli naruszyć ich ciągłość. Takie miejsce potrzebuje czasu, żeby się zagoić i nabrać siły. Zanim to się stanie, nawet zwykły kaszel czy kichnięcie mogą nadwyrężać okolice stomii. Dlatego w tym czasie trzeba szczególnie na siebie uważać.

Innymi słowy, gdy kaszlesz nie asekurując właściwie okolic brzucha, nadmierne napięcie, jakie się wtedy pojawia, może prowadzić do powikłań, takich jak:

przepuklina okołostomijna,
wypadanie stomii,
krwawienie z okolicy stomii,
ból i mikrourazy wokół stomii.

Szczególnie narażone są osoby po niedawno przeprowadzonym zabiegu, z obniżoną masą mięśniową lub te, które kaszlą często i intensywnie.

Kaszel na każdą porę roku

Osoby ze stomią mogą być narażone na różne typy kaszlu, w zależności od pory roku, stanu zdrowia czy stylu życia. Zupełnie tak, jak osoby bez stomijnego worka, przy czym to, co dla takich osób bywa stosunkowo niegroźną normalnością, w przypadku stomików wiąże się z większym zagrożeniem powikłaniami.

Oto najczęstsze przyczyny przewlekłego lub nawracającego kaszlu:

alergie sezonowe (pyłki, roztocza, sierść) – nasilają się zwłaszcza wiosną i jesienią, powodując suchy, męczący kaszel oraz kichanie.
infekcje wirusowe i bakteryjne – typowe dla sezonu jesienno-zimowego, z towarzyszącym kaszlem mokrym lub suchym.
kaszel palacza – przewlekły, poranny, często bagatelizowany, może utrzymywać się przez lata i stanowić stałe obciążenie dla powłok brzusznych.
astma i przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) – choroby układu oddechowego, które mogą objawiać się nawracającym lub przewlekłym kaszlem niezależnie od sezonu.
drażniące warunki środowiskowe – np. smog, pył, suche powietrze w ogrzewanych pomieszczeniach.

Jeśli masz wrażenie, że kaszlesz częściej niż inni – np. co rano, przy zmianie temperatury, po wejściu do ciepłego pomieszczenia itp. – zwróć na to większą uwagę - to może być kaszel przewlekły lub reakcja alergiczna. W przypadku stomii nawet niewielki kaszel może mieć duże znaczenie, dlatego warto postawić na uważność. Warto też obserwować i wyłapywać nieprawidłowości i konsultować je ze specjalistą.

Teraz, kiedy wiesz, jak łatwo nabawić się kaszlu o każdej porze roku i jakie mogą być konsekwencje niewłaściwego do niego podejścia, warto nauczyć się tego, jak nie narazić się na groźne powikłania. Oto kilka wskazówek, które pomogą Ci zadbać o bezpieczeństwo Twojej stomii podczas kaszlu.

Bo kaszleć też trzeba umieć ;)

Zatem - jak bezpiecznie kichać i kaszleć, mając stomię? I czy to w ogóle jest możliwe? Tak. W tym celu wystarczy wyćwiczyć zdrowe nawyki i odruchy pomagające chronić okolice stomii, szczególnie wrażliwe na skutki kaszlu i kichania.

O czym warto pamiętać? Gdy kichasz lub kaszlesz:

jedną ręką (dłonią lub zagięciem łokcia) zasłoń twarz
druga osłoń brzuch w okolicy stomii, lekko kuląc ramiona (najlepiej zanim kichniesz lub zakaszlesz),
jeśli leżysz na plecach, odwróć się na bok i lekko się skul, tak, by brzuch był osłonięty,
unikaj nadmiernego napinania mięśni brzucha, zarówno przy pojedynczym, jak i ciągłym kaszlu,
nie próbuj powstrzymywać kichania przez zatykanie nosa – to zwiększa ciśnienie w brzuchu,
zadbaj o dobrze dopasowany sprzęt stomijny, który chroni i amortyzuje,
jeśli to możliwe, wyeliminuj przyczynę kaszlu – w przypadku alergii lub chorób skonsultuj się z lekarzem, natomiast jeśli palisz – rozważ rzucenie palenia.

A jeśli mowa o uporczywym kaszlu – niezależnie, czy to kaszel palacza, czy po prostu przewlekły problem nie związany z paleniem – warto rozważyć noszenie pasa stomijnego. Produkt ten może być dla stomika dużym wsparciem, szczególnie w okresie pooperacyjnym. Pas stabilizuje okolice stomii i zmniejsza ryzyko powikłań.

Co ważne – jego stosowanie powinno być wcześniej skonsultowane z lekarzem lub pielęgniarką stomijną. Jeśli więc potrzebujesz dodatkowej ochrony brzucha, zapytaj o ten produkt podczas najbliższej wizyty.

Co robić, gdy kaszel doprowadzi do powikłań stomijnych?

Gdy już się stało i doszło do powikłań, gdy czujesz i widzisz, że okolice stomii wyglądają inaczej niż zwykle, nie czekaj, lecz skonsultuj nową sytuację z opiekunką stomijną lub lekarzem.

Kiedy warto skonsultować się ze specjalistą? Zdecydowanie wtedy, gdy po kichnięciu lub kaszlu zauważysz którykolwiek z poniższych objawów:

uwypuklenie lub zgrubienie w okolicy stomii,
zmianę kształtu lub wielkości stomii,
wypadanie lub cofanie się fragmentu jelita,
ból, pieczenie lub inne dolegliwości w obrębie stomii,
podciekanie treści jelitowej i odklejanie się worka, mimo że został prawidłowo przyklejony.

Jeśli mimo podjętych działań nie udaje się przywrócić stomijnej „normalności” – skonsultuj się ze specjalistą i odwiedź go w poradni chirurgii ogólnej. Szczególnie wtedy, gdy podejrzewasz przepuklinę okołostomijną, zauważasz wypadanie jelita lub inne poważne zmiany w obrębie stomii.

Jeśli natomiast obserwujesz u siebie gorączkę, krwawienie ze stomii, silny ból brzucha, zatrzymanie gazów lub stolca, zdecydowanie nie czekaj aż nadejdzie termin wizyty, lecz zgłoś się niezwłocznie na SOR lub do izby przyjęć.

Zadzwoń lub napisz do nas – jesteśmy tu dla Ciebie

Kichanie i kaszel to odruchy, których nie da się całkowicie uniknąć. I właśnie dlatego, drogi Przyjacielu Stomiku, warto wyrobić w sobie nawyk odpowiedniego reagowania, gdy się pojawiają.

Dla osób ze stomią oprócz zasłaniania twarzy podczas kichania czy kaszlu (co jest ważne z powodów higienicznych), liczy się również ochrona brzucha – zwłaszcza w okolicach stomii. W myśl zasady, że lepiej zapobiegać niż leczyć, warto wprowadzić prostą, ale skuteczną rutynę: jedną ręką (przedramieniem) zasłaniamy usta, drugą – osłaniamy miejsce wyłonienia stomii.

To drobny gest, który naprawdę ma znaczenie. Bo kiedy ostrożność i dobre praktyki stają się częścią Twojej codzienności, zyskujesz więcej spokoju, bezpieczeństwa i komfortu.

Pamiętaj jednak – jeśli mimo tych działań pojawiają się niepokojące objawy, nie zwlekaj z reakcją. Szybki kontakt z lekarzem lub pielęgniarką stomijną może pomóc Ci uniknąć poważniejszych problemów.

Drogi Przyjacielu Stomiku, jeśli obserwujesz u siebie opisane tu objawy i nie masz się do kogo zwrócić ze swoim niepokojem, zadzwoń do nas. W ramach darmowych konsultacji udzielimy Ci nie tylko mentalnego wsparcia, ale też doradzimy, co zrobić (i gdzie szukać pomocy), byś poczuł się lepiej także fizycznie. W ramach konsultacji możesz liczyć nie tylko na wsparcie specjalistów na co dzień pracujących z tematami powikłań stomii, ale też z innymi stomikami, którzy w ramach wolontariatu Bratnia Dusza podzielą się z Tobą swoim doświadczeniem.

Zapraszamy do kontaktu. Drogi Przyjacielu Stomiku - pamiętaj, że z tematem stomii nie jesteś sam.

Tekst: Iza Janaczek
Foto: pexels