Stomia i praca fizyczna czy i kiedy #stomikmoże ją wykonywać?

Czy stomik może pracować fizycznie? I przede wszystkim, czy powinien? W myśl zasady, że stomik może wszystko, na co pozwalają mu jego własne możliwości, wyobraźnia, zdrowie i wydolność - może także pracować. Praca zawodowa powoduje poczucie większej przydatności społecznej, sprawczości. Pozwala też czuć się „jak dawniej”, a to bardzo ważne w procesie powrotu do dobrego życia. 

Jednak, czy stomik może pracować fizycznie? Czyli podnosić ciężkie przedmioty, być poddawany dużemu i intensywnemu wysiłkowi przez dłuższy czas? To już zupełnie inna i bardzo istotna kwestia, bez względu na to, czy mówimy o pracy stricte zawodowej (np. na budowie, bądź przy rozładunku towarów na magazynie) czy pracy hobbystycznej, polegającej na naprawie i renowacji starych samochodów czy prowadzeniu ogrodu. Usystematyzujmy ten temat.

Stomia a praca zawodowa

Jeśli nie ma zdrowotnych przeciwwskazań, stomik może wrócić do pracy zawodowej po okresie rekonwalescencji. Czas powrotu zależy od rodzaju wykonywanej pracy:

Jak to się rozkłada w stosunku do różnych rodzajów wykonywanych obowiązków? Jeśli lekarz nie zaleci inaczej to:

• w przypadku pracy biurowej – możliwy powrót po około 4–6 tygodniach od operacji.
• w przypadku pracy umiarkowanie fizycznej (np. sprzedawca bez obowiązku rozpakowywania i układania towaru, gastronomia) – powrót możliwy po 6–12 tygodniach.
• w przypadku pracy fizycznej / wymagającej dźwigania – powrót do obowiązków wymaga zgody lekarza, odpowiedniego przygotowania fizycznego i może nastąpić po 3–6 miesiącach lub dłużej, zgodnie z zaleceniami specjalisty.

Warto pamiętać, że w przypadku stomików „praca fizyczna uwzględniająca dźwiganie i przenoszenie rzeczy” oznacza podnoszenie ciężarów rzędu 5–10 kg, a intensywny wysiłek powinien być znacznie ograniczony w porównaniu do okresu sprzed operacji.

Wynika to z konieczności ochrony stomii i zapobiegania powikłaniom, w tym przepuklinie okołostomijnej, która jest jednym z najczęstszych problemów po zabiegu wyłonienia stomii.

Stomia a praca fizyczna – czy #stomikmoże?

Tak, stomik może pracować fizycznie, choć, jak już wspomniano, w ograniczonym zakresie wysiłkowym w porównaniu do okresu przed operacją. Aby zmniejszyć ryzyko powikłań, zaleca się, by nie podnosić ciężarów przekraczających 5–10 kg.

Zważywszy jak uciążliwymi i utrudniającymi codzienne funkcjonowanie są powikłania stomijne (zwłaszcza przepuklina okołostomijna), warto przestrzegać określonych zasad i ograniczeń, które minimalizują ryzyko ich wystąpienia. Warto też podkreślić, że wystarczy jedno zdarzenie, jedno podniesienie / przesunięcie zbyt ciężkiego przedmiotu, bądź nawet jednorazowy dłuższy wysiłek, by przepuklina powstała. Nie ma żadnej reguły czasowej i „specjalnych” okoliczności, w której ona się rozwija, dlatego tak ważne jest, by zwłaszcza w tej sytuacji nie przyjmować filozofii „będę uważał/a więc mnie to nie spotka”.

O czym należy pamiętać, aby wykonywanie pracy fizycznej nie prowadziło do powikłań?

1. Limit wysiłku
   • aby nie narażać się na ryzyko wystąpienia groźnych powikłań warto gruntowanie przemyśleć konieczność lub potrzebę podjęcie pracy, która może je prowokować. Podobnie temat wygląda z pracą hobbystyczną (remont domu, uprawianie ogrodu, renowacja mebli, samochodów ect.). Jeśli opiera się ona na podnoszeniu, czy przenoszeniu rzeczy ciężkich należy rozważyć pomysł zaniechania prac prowokujących ryzyko przepukliny.
2. Konsultacja z lekarzem i fizjoterapeutą
   • przed podjęciem pracy fizycznej warto skonsultować się z lekarzem prowadzącym – zwłaszcza jeśli praca wymaga dźwigania lub intensywnego wysiłku.
   • - kolei fizjoterapeuta może zalecić odpowiednie ćwiczenia wzmacniające mięśnie brzucha i zmniejszające ryzyko przepukliny okołostomijnej.
3. Stopniowe wzmacnianie mięśni brzucha
   • choć wydaje się to niepotrzebne (jak to? Ja tylko planuję powrót do pracy, a lekarz każe mi zacząć ćwiczyć. Po co?) to ważne, ponieważ systematyczne wzmocnienie mięśni głębokich przed rozpoczęciem pracy zmniejsza ryzyko przepukliny okołostomijnej. Warto pamiętać, by do tematu powrotu do pracy fizycznej przygotowywać się systematycznie i z planem. W przypadku powrotu do formy nie należy działać spontanicznie i „w ostatnim momencie”, a to znaczy, że należy oprzeć się na dobrym planie treningowym unikając forsownych ćwiczeń i gwałtownych ruchów przez pierwsze miesiące.
4. Dobór odpowiedniego sprzętu stomijnego i wygodnej odzieży
   • praca fizyczna wiąże się z potem i ruchem, więc warto wybrać worki z mocnym klejem i ewentualnie zastosować dodatkowe plastry mocujące.
   • warto zakładać pas stomijny, szczególnie jeśli praca wymaga dźwigania lub intensywnych ruchów.
   • nie należy zapominać o roli odzieży, powinna być ona przewiewna i nie uciskać worka stomijnego.

Jak zorganizować sobie pracę, by ją bezpiecznie i z sukcesem wykonywać?

Z uwagi na specyfikę pracy stomii, zwłaszcza ileostomicy i urostomicy powinni pamiętać o zaplanowaniu przerw i dostępu do toalety. Jeśli mówimy o pracy zawodowej a nie hobbystycznej, warto poinformować przełożonego o stomii i związanej z tym potrzebie dostępu do toalety (choć nie ma takiej konieczności, jeśli nie wiąże się to z koniecznością zmniejszenia ilości obowiązków. W takiej sytuacji warto wytłumaczyć, dlaczego jest to konieczne). Szef powinien również wiedzieć, że potrzebujesz więcej czasu, by wrócić do pełnego zakresu obowiązków (jeśli dotyczą stricte pracy siłowej). Jeśli więc jest to możliwe, warto zacząć od lżejszych obowiązków i stopniowo zwiększać obciążenie.

Pamiętać należy, że bez względu na to, jak dobrze czuje się stomik, waga, jaką jednorazowo może podnieść, nie powinna przekraczać 10 kg, szczególnie w pierwszych miesiącach po operacji.

Pamiętajmy też o technice bezpiecznego podnoszenia - zginanie kolan, unikanie skrętów tułowia - a także o dbaniu o regularne nawodnienie się, lekkostrawną dietę  oraz monitorowanie reakcji organizmu na powrót do dawnej rutyny. Ważne jest również, by reagować na każdy niepokojący objaw w obrębie stomii. Jeśli pojawiają się dolegliwości, należy skonsultować się z lekarzem i ewentualnie na nowo dostosować intensywność pracy do bieżącej sytuacji zdrowotnej.

Kiedy powrót do pracy należy opóźnić?

Powrót do pracy po operacji wylonienia stomii to coś, na co czeka bardzo wielu stomików, bo oznacza powrót do dawnej, dobrze znanej rutyny, w której człowiek czuje się bezpieczny. Istnieją jednak okoliczności, w których należy powrót ten opóźnić, bądź nawet z niego zrezygnować (czasowo lub na zawsze). Kiedy jest to konieczne?

• gdy występują częste podrażnienia skóry wokół stomii, wycieki, infekcje.
• gdy występują problemy z gojeniem się ran pooperacyjnych.
• w przypadku silnego osłabienia organizmu lub niedożywienia.
• jeśli na powrót do pracy nie wyrazi zgody lekarz – zwłaszcza przy ciężkiej pracy fizycznej.

Stomia zmienia życie. I choć nie wszystkie zmiany się nam podobają, warto próbować spojrzeć na nie jak na temat do opracowania i zagospodarowania do własnych potrzeb, zamiast jak na porażkę i blokadę możliwości. Stomik może pracować i realizować się zawodowo, choć czasami temat ten potrzebuje nowego dopasowania lub zupełnej modyfikacji.

Tekst Iza Janaczek
Zdjęcia Pexels