Stomia i joga. Czy stomik może?

Jako się rzekło, stomik może wszystko, na co pozwala mu głowa i możliwości fizyczne. Pytacie często, drodzy Przyjaciele Stomicy, o aktywności fizyczne i jak do nich wrócić. W tym kontekście często pojawia się pytanie o jogę, która uprawiana „przed stomią” była nie tylko miłą odskocznią, ale też sposobem na utrzymywanie ciała w harmonii i zdrowiu.

Zatem – czy #stomikmoże uprawiać jogę?

Może. Może do niej wrócić – jeśli ją uprawiał przed operacją i może zacząć to robić, jeśli wcześniej z tej formy relaksu nie korzystał.

Czym jest joga i dlaczego, jeśli nie ma przeciwwskazań medycznych, warto sięgnąć po nią, jako po sposób na relaks i harmonię?

Joga to coś więcej niż tylko ćwiczenia. Można rzec, że to cała filozofia życia. To system praktyk wywodzący się z Indii, który łączy ciało, umysł i oddech. Z jednej strony joga to fizyczne pozycje - asany (każdy gdzieś kiedyś już je widział – na żywo lub tylko w internecie) - wzmacniają one i rozciągają ciało. Z drugiej, joga to techniki oddechowe i medytacje. Te z kolei pomagają się wyciszyć i skupić.

Joga działa w dwójnasób. Jest sposobem na poprawę kondycji i gibkości, a także narzędziem do relaksu i znalezienia wewnętrznego spokoju.

Warto też podkreślić, że joga to wiele opcji i możliwości. Występuje ona w różnych odsłonach (od dynamicznej ashtangi po spokojną yin jogę), a to oznacza, że każdy może znaleźć w niej coś dla siebie.

Joga ze względu na rozpiętość możliwości wpływania na ciało i ducha, nie tylko nie jest zakazana dla posiadaczy stomii, co wręcz z uwagi na liczne możliwości relaksu i wyciszenia – jest wręcz rekomendowana. Dlaczego?

Ponieważ joga może być świetnym wsparciem dla osób ze stomią. I to zarówno fizycznie jak i psychicznie. Joga pomaga wzmacniać mięśnie, poprawiać postawę, ale – co nie mniej ważne, także redukować stres. A to rzeczy, które maja ogromne znaczenie w procesie adaptacji do życia z woreczkiem. A także - do powrotu do sprawności fizycznej.

Stomia i joga? – tak, ale pod pewnymi warunkami

Podstawową zasadą w przypadku rozpoczęcia każdej aktywności fizycznej jest dopasowanie jej do własnych warunków zdrowotnych. Zatem jeśli nie ma przeciwwskazań medycznych i lekarz prowadzący nie widzi powodów, by nie rozpocząć jogi – pozostaje tylko wybór właściwej garderoby, karimaty i pory :)
Innymi słowy, osoba ze stomią może uprawiać jogę, jeśli w opozycji nie stoi jej zdrowie. Jednak zanim zacznie, powinna wziąć pod uwagę kilka kwestii, takich jak:

• istotność przeprowadzenia konsultacji z lekarzem lub fizjoterapeutą.
  Przed rozpoczęciem uprawiania jogi warto zapytać profesjonalistę, czy to właściwy moment.
• czas na rekonwalescencję po operacji.
  Czas, jaki upłynął od operacji wyłonienia stomii, ma ogromne znaczenie. Pamiętajmy, że pierwsze 6–8 tygodni to czas gojenia się tkanek, więc w tym okresie aktywność fizyczna (zwłaszcza angażująca brzuch) jest ograniczona. Z tego powodu nie należy w tym specyficznym czasie rozpoczynać ćwiczeń, które będą angażować operowaną wcześniej partię ciała.
• informacje na temat ćwiczeń w rzetelnym źródle bądź u rzetelnego trenera.
  Rozpoczynając zajęcia jogi, warto skonsultować ich plan z instruktorem jogi i/lub fizjoterapeutą. Pamiętajmy, że plan ćwiczeń powinien być dopasowany do nowej sytuacji zdrowotnej stomika. Z tego względu, na początku najlepsze będą dla niego delikatne ćwiczenia oddechowe i lekkie pozycje rozciągające.

Pamiętajmy, że bezwzględnym przeciwwskazaniem do rozpoczęcia uprawiania jogi są:

• świeża rana pooperacyjna. Joga może być ryzykowna, jeśli tkanki jeszcze się nie zagoiły.
• przepuklina okołostomijna. Intensywne ćwiczenia angażujące mięśnie brzucha mogą zwiększać ryzyko przepukliny (zwłaszcza gdy włączone są za wcześnie i bez autoryzacji instruktora).
• silny ból lub dyskomfort w okolicach stomii. Jeśli ćwiczenia powodują ból, lepiej je odpuścić lub zmodyfikować pozycję.
• brak predyspozycji fizycznych do określonego typu ćwiczeń.
• problemy z równowagą. Niektóre asany (joga-pozycje) wymagają stabilności, więc jeśli osoba ze stomią ma trudności z utrzymaniem balansu, powinna używać dodatkowego wsparcia (np. ściany, krzesła).

Kiedy joga może przynieść szkody zamiast pożytku?

O ile joga może przynieść wiele korzyści dla stomików, o tyle, jeśli nie jest praktykowana odpowiedzialnie, może też prowadzić do pewnych problemów. To główny i jedyny powód, dlaczego zwłaszcza stomicy nie powinni praktykować jej na własną rękę – zwłaszcza na jej pierwszym etapie, podczas którego zapoznają się z tematem.

Czym skończyć się może joga praktykowana nieodpowiedzialnie?

• zwiększonym ryzykiem powstania przepukliny okołostomijnej
  Warto pamiętać, że joga angażuje mięśnie brzucha, a jeśli stomik wykonuje zbyt intensywne pozycje (np. mocne skręty, głębokie skłony, pozycje wymagające dużego napięcia brzucha), może to zwiększyć ryzyko przepukliny w okolicy stomii.
• dyskomfortem w okolicy stomii
  Niektóre pozycje mogą uciskać worek stomijny lub powodować jego naruszenie, co może skutkować podrażnieniem skóry lub nawet nieszczelnością sprzętu stomijnego.
• problemami z równowagą i zawrotami głowy
  Jeśli stomik ma osłabiony organizm po operacji lub doświadcza odwodnienia (co może się zdarzyć przy ileostomii), szybkie zmiany pozycji w jodze mogą prowadzić do zawrotów głowy, a nawet omdlenia.
• naciskiem na bliznę pooperacyjną
  W pierwszych miesiącach po operacji tkanki są jeszcze wrażliwe, a zbyt dynamiczne ruchy mogą spowolnić gojenie się blizny lub spowodować ból. Dlatego tym bardziej warto podejść do tematu stoma-jogi w sposób indywidualny i przemyślany.
• problemami trawiennymi
  Niektóre pozycje jogi mocno stymulują układ trawienny. Dla stomików może to oznaczać nagłą potrzebę opróżnienia worka lub zwiększoną produkcję gazów. Może to być kłopotliwe, zwłaszcza podczas zajęć grupowych.

Tego typu problemów można uniknąć, gdy:

• stomik będzie korzystał z pomocy profesjonalnej instruktorki jogi, która poinformowana o stomii dopasuje tempo, intensywność i stopień trudności ćwiczeń do indywidualnych potrzeb osoby ze stomią.
• stomik będzie stopniowo zwiększać intensywność ćwiczeń – zaczynając od delikatnej jogi (np. yin jogi lub hatha jogi).
• stomik (mimo coraz większego doświadczenia) będzie unikać zbyt intensywnych ćwiczeń brzucha – zwłaszcza planków, mocnych skrętów i dynamicznych skłonów.
• stomik będzie używać sprzętu stomijnego dostosowanego do aktywności fizycznych. Warto zapytać swoją opiekunkę stomijną o sprzęt idealny przy większej aktywności ruchowej oraz jego lepsze zabezpieczenie przed rozszczelnieniem.
• stomik będzie się obserwował i słuchał swojego ciała. Pamiętajmy, że jeśli jakaś pozycja powoduje dyskomfort, lepiej ją zmodyfikować lub zastąpić inną.

Stomia, joga i właściwa odzież

Joga to rodzaj aktywności, która dobrze czuje się w towarzystwie wygodnej odzieży.

Wybierając się na zajęcia jogi, bądź wykonując je w domu, zadbaj, by mieć:

• legginsy lub luźne spodnie – najlepiej z wysokim stanem, aby nie uciskały worka i dobrze go podtrzymywały.
• oddychającą koszulkę – dopasowaną, ale niezbyt obcisłą, żeby worek nie był widoczny i nie przesuwał się podczas ćwiczeń.
• dobre dobrany sprzęt stomijny, czyli worek stomijny, który można dla pewności okleić półpierścieniami hydrokoloidowymi, by zmniejszyć ryzyko odklejenia się płytki. Jeśli stomik używa (bądź są do tego wskazania), warto zapytać opiekunkę stomijną o pas stomijny. Pomaga on utrzymać worek na miejscu i zmniejsza ryzyko podrażnień. Jest szczególnie przydatny przy bardziej dynamicznych ćwiczeniach.

Jednocześnie warto unikać:

• spodni z ciasnym paskiem, biegnącym dodatkowo przez okolice stomii.
• bardzo luźnych ubrań – mogą sprawiać, że worek nie będzie stabilnie przylegał do ciała.
• materiałów nieoddychających – mogą powodować dyskomfort i podrażnienia skóry.

Pamiętać należy, by po każdej sesji jogi dobrze się nawodnić.

Stomik i joga – to brzmi jak dobry plan

Joga, choć stara i z wieloma tradycjami, jest wciąż mało rozpoznanym tematem, zwłaszcza u osób starszych, którym kojarzy się nierzadko z długim czasem siedzenia lub stania w dziwnych, nierzadko karkołomnych pozycjach. Warto się jednak jogą zainteresować, zważywszy na fakt, że tak jak w przypadku stomii – tak i joga ma więcej korzyści, niż mówią o tym obiegowe, nie zawsze prawdziwe i przyjazne danemu tematowi stereotypy.

Pamiętajmy, że joga to przede wszystkim ćwiczenia umożliwiające powrót do wewnętrznego spokoju harmonii. A to coś, za czym wielu stomików bardzo tęskni.

Tekst: Iza Janaczek
Foto: Pexels