Kolor moczu ma znaczenie

Kolor moczu jest jednym z istotnych wskaźników stanu zdrowia, zarówno u osób z urostomią, jak i bez niej. U urostomików regularne monitorowanie koloru moczu ma szczególne znaczenie, ponieważ może wskazywać na stan układu moczowego i sygnalizować potencjalne komplikacje.

Zacznijmy od początku, systematyzując fakty.

Czym jest urostomia?

Urostomia to stomia wydalnicza, służąca do odprowadzania na zewnątrz organizmu gromadzącego się w nim moczu. Wyłaniana jest w przypadku, gdy odprowadzanie moczu drogą naturalną nie jest możliwe, na przykład z powodu niewydolności dróg moczowych. Niewydolność ta związana jest najczęściej z nowotworami, wadami wrodzonymi lub powikłaniami pooperacyjnymi.

Mocz wydobywający się z urostomii trafia do przystosowanego do tego typu stomii worka stomijnego, który stomik opróżnia kilka razy dziennie, a finalnie co kilka dni wymienia na nowy.

W kontekście urostomii i tła, jakie jest powodem jej wyłonienia, obserwacja koloru moczu trafiającego do stomijnego worka ma kluczowe znaczenie, ponieważ ta wiedza może dostarczyć cennych informacji o stanie zdrowia stomika i funkcjonowaniu jego układu moczowego.

Co oznacza kolor moczu i kiedy jest sygnałem alarmowym?

Kolor moczu ma znaczenie. To pierwszy sygnał dla stomika mówiący, że wszystko jest w porządku lub że sytuacja wymaga wzmożonej uważności.

Jak prezentuje się mocz w zdrowym organizmie urostomika?

Jest jasnożółty (słomkowy). To kolor optymalny i świadczy o odpowiednim nawodnieniu i prawidłowym funkcjonowaniu układu moczowego. Jest to kolor, do którego należy dążyć.

Jeśli mocz jest zbyt jasny i przez to mocno przezroczysty, może to świadczyć o nadmiernym nawodnieniu. Nie jest to zjawisko groźne, ale warto upewnić się, że spożywana ilość płynów jest adekwatna do potrzeb organizmu.

Jeśli z kolei ma on ciemniejszy odcień żółci – sygnalizuje to, że warto zweryfikować ilość wypijanych płynów pod kątem ich braku, z uwagi na fakt, że mogło dojść do odwodnienia organizmu. Warto wtedy uzupełnić płyny i obserwować, czy kolor wrócił do normy. Jeśli zmiana koloru dotyczyła tylko braku płynów w organizmie, ich uzupełnienie pomoże.

Jak zatem prezentuje się mocz, gdy organizm sygnalizuje problem?

• ciemnożółty, bursztynowy lub pomarańczowy
  Co może być powodem?
  odwodnienie, nadmiar witaminy B2 (ryboflawiny) lub przyjmowanie leków (np. sulfasalazyna).
  U urostomików odwodnienie może prowadzić do infekcji dróg moczowych.
• różowy lub czerwony
  Co może być powodem?
  obecność krwi (krwiomocz) w moczu, która może być spowodowana infekcją, kamicą nerkową, urazem lub nowotworem. Także spożycie buraków, jeżyn lub rabarbaru również może (czasowo) barwić mocz.
  O ile czasowe zabarwienie moczu spowodowane dietą mija samoistnie, o tyle gdy się utrzymuje, bądź nie ma z dietą związku wymaga pilnej konsultacji z lekarzem, ponieważ może wskazywać na uraz stomii, infekcję dróg moczowych lub nowotwór.
• brązowy
  Co może być powodem?
  zakażenie wątroby, choroby nerek, przyjmowanie niektórych leków (np. metronidazol, nitrofurantoina) lub bardzo ciężkie odwodnienie a także infekcje i problemy ze stomią, które należy zlokalizować.
• zielonkawy lub z odcieniem koloru niebieskiego
  Co może być powodem?
  rzadkie infekcje bakteryjne, przyjmowanie leków (np. propofol) lub spożycie barwników spożywczych w jedzeniu. Dodatkowo u urostomików powodem może być obecność w moczu bakterii – taka sytuacja bezwzględnie wymaga konsultacji medycznej.
• mlecznobiały lub mętny
  Co może być powodem?
  obecność ropy (leukocytów) w moczu, co jest charakterystyczne dla infekcji dróg moczowych lub kamicy moczowej.

Jak dbać, by nie doprowadzić do komplikacji?

Tu warto spojrzeć na temat szerzej, a mianowicie z perspektywy właściwej stoma-rutyny, odpowiedniej diety i dbania o organizm oraz bardzo zalecanej profilaktyki prozdrowotnej.

Zdecydowanie więc ryzyko zminimalizują:

• właściwa pielęgnacja stomii i skóry wokół niej
  Dbanie o czystość skóry wokół stomii to podstawa. Warto używać dedykowanych akcesoriów. Nie należy skóry wokół stomii traktować perfumowanym mydłem, nie należy jej też pocierać podczas mycia i osuszania.
• tylko celowane produkty stomijne
  By zabezpieczyć stomię i uniknąć powikłań warto stosować pasty uszczelniające, pierścienie hydrokoloidowe lub inne produkty ochronne zalecane przez specjalistów.
  Zdecydowanie unikać należy produktów mogących powodować podrażnienia, np. alkoholu w środkach używanych do pielęgnacji stomii.
• zmiana woreczka zgodnie z zaleceniami
  Oznacza to regularną wymianę worka bez czekania, aż sam się odklei lub treść podcieknie pod płytkę. By zapobiec podrażnieniom skóry, warto upewnić się, że płytka stomijna przylega właściwie i że otwór w niej został precyzyjnie docięty i nie drażni stomii, powodując jej uszkodzenie.
• zapobieganie infekcjom układu moczowego
  Nawadnianie organizmu jest kluczowe w zapobieganiu osadzaniu się kamieni i infekcjom. Zalecana ilość to co najmniej 2-3 litry płynów dziennie (chyba że lekarz zaleci inaczej).
• regularne opróżnianie worka stomijnego z moczu
  Dlaczego to takie ważne? Ponieważ przepełnienie worka skutkować może cofaniem moczu, a przez to - zwiększonym ryzykiem infekcji.
• zdrowa dieta i styl życia
  Oznacza to rezygnację lub ograniczenie posiłków sprzyjających tworzeniu się kamieni moczowych. W praktyce oznacza to przede wszystkim ograniczenie spożycia soli oraz produktów bogatych w szczawiany (np. szpinak, rabarbar, buraki), zwłaszcza przy podejrzeniu posiadania skłonności do tworzenia się kamieni.
  Warto włączyć do diety produkty wspierające zdrowie układu moczowego, a o to, jakie będą najlepsze, warto zapytać lekarza.
  Zdecydowanie w utrzymaniu zdrowia układu moczowego pomaga aktywny tryb życia. Nadwaga może zwiększać ryzyko komplikacji zdrowotnych, także w obrębie układu moczowego.
• regularne konsultacje z lekarzem
  Zwłaszcza urostomicy powinni pamiętać o tym, by przeprowadzać okresowe badania moczu. Ta forma profilaktyki pozwala na monitorowanie stanu zdrowia układu moczowego i wychwytywanie ewentualnych nieprawidłowości.
• samoobserwacja
  Gorączka, ból w okolicach nerek, intensywny ból wokół stomii czy zmiany w kolorze moczu wymagają pilnej konsultacji.

Po pierwsze – uważność

Wielu problemów związanych w tym przypadku z urostomią i układem moczowym można uniknąć. Wiele może zostać uchwyconych we właściwym momencie. Wystarczy włączyć odpowiednią rutynę zorientowaną na obserwację i uważność.

Uchwycenie nieprawidłowości w jej początkowym stadium daje wielką szansę na całkowite zażegnanie problemu i zminimalizowanie stresu, jaki pojawia się, gdy niepokojący temat jest prokrastynowany ze względu na strach czy fałszywy wstyd.

Tekst: Iza Janaczek
Foto: Fundacja STOMAlife i pexels