Ropień i przetoka okołoodbytnicza

Ropień i przetoka odbytu to ostra i przewlekła faza tej samej choroby. Jest to infekcja tkanek miękkich otaczających kanał odbytu. W jej przebiegu dochodzi do powstania jamy ropnia, a w jego następstwie do wytworzenia kanału przetoki okołoodbytniczej.

Do powstania ropnia okołoodbytniczego dochodzi w przypadku infekcji gruczołów znajdujących się w dnie krypt odbytowych Morganiego. Mechaniczne zablokowanie ujścia gruczołów, których główną funkcją jest nawilżanie kanału odbytu, prowadzi do braku odpływu śluzu z krypty odbytowej, a w konsekwencji do wytworzenia ropnia. Barierą dla szerzenia się infekcji jest aparat zwieraczowy odbytu. Gdy dojdzie do przełamania tej bariery infekcja szerzy się do przestrzeni międzyzwieraczowej, kulszowo-odbytniczej i/lub naddźwigaczowej. Jest to częsta choroba proktologiczna, mająca tendencję do nawrotów. Najczęściej występuje w 3 i 4 dekadzie życia, 2-3 krotnie częściej u mężczyzn. W zależności od lokalizacji ropnia dzielimy je na: przyodbytnicze (60% wszystkich), kulszowo-odbytnicze (20%), międzyzwieraczowe (5%), naddźwigaczowe (4%) i podśluzowe (1%). Objawy ropnia zależą od lokalizacji. W przypadku najczęstszej lokalizacji – przyodbytniczej – typowym objawem jest ból okolicy kanału odbytu, nasilający się podczas siedzenia. W przypadku większych ropni występuje gorączka. Przedmiotowo w okolicy kanału odbytu widoczne jest bolesne, zaczerwienione wygórowanie skóry. Często występuje objaw chełbotania. Badanie per rectum jest bolesne. Podobne objawy występują w przypadku ropni kulszowo-odbytniczych, które najczęściej szerzą się w kierunku skóry. W przypadku ropni międzyzwieraczowych dolegliwości bólowe zlokalizowane są w kanale odbytu. Okolica okołoodbytnicza może być niezmieniona. Diagnostyka ropni naddźwigaczowych jest najtrudniejsza. W tej grupie chorych najczęstszym objawem są dolegliwości bólowe podczas defekacji oraz objawy ogólne takie jak gorączka, bóle podbrzusza. Okolica odbytu jest niezmieniona. W badaniu per rectum można wyczuć modelowanie ściany odbytnicy przez ropień.

Jedynym sposobem leczenia ropni okołoodbytniczych jest chirurgiczne nacięcie ropnia! Podawanie antybiotyków i postawa wyczekująca są błędem, niestety nagminnym. Antybiotykoterapia nigdy nie prowadzi do wyleczenia ropnia. Opóźnia to tylko leczenie co skutkuje powiększeniem się ropnia ze wszystkimi tego konsekwencjami. W przypadku podejrzenia wystąpienia ropnia okołoodbytniczego u chorego należy skierować go do chirurga, który zweryfikuje rozpoznanie wstępne.

Do powstania przetoki okołoodbytniczej dochodzi w 30-60% przypadków ropnia okołoodobytnicznego. Przetoka łączy światło gruczołu odbytowego Morganiego ze skórą okolicy okołoodbytniczej. Typowe objawy przetoki okołoodbytniczej to sączenie się wydzieliny ropnej z okolicy odbytu. W przypadku zablokowania ujścia zewnętrznego kanału przetoki dochodzi do powstania ropnia okołoodbytniczego. Przedmiotowo, oglądając okolicę okołoodbytniczą stwierdza się obecność otworu lub otworów przetok na skórze okolicy kanału odbytu. W badaniu per rectum można często wyczuć przerośniętą brodawkę odbytu w miejscu ujścia wewnętrznego przetoki. Uciskając ją najczęściej dochodzi do wypływu treści ropnej przez otwór zewnętrzny kanału przetoki. Leczenie przetoki, tak jak ropnia, jest operacyjne. W przeciwieństwie do ropnia wykonuje się je w trybie planowym. Obecnie dysponujemy badaniami dodatkowymi, które pomagają nam w odpowiednim przeprowadzeniu operacji. Podstawą diagnostyki jest usg transrektalne. W tym nieinwazyjnym badaniu można prześledzić kanał przetoki. Ma to szczególne znaczenie w przypadku przetok złożonych – nadzwieraczowych, rozgałęzionych, z wieloma ujściami zewnętrznymi. Należy również pamiętać, że nawracające ropnie i przetoki okołoodbytnicze są typowe dla pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna. Chorzy ci wymagają innego postępowania chirurgicznego i dokładnej diagnostyki przedoperacyjnej. U 40% chorych dojdzie do rozwoju ropnia okołodbytniczego. W tej grupie praktycznie w 100% dochodzi do powstania przetoki. Niestety, praktycznie nigdy nie dochodzi do pełnego wyleczenia przetoki u tych chorych. Operacja powinna polegać tylko na drenażu jej kanału co zapobiega nawrotowym ropniom okołodobytniczym.

Autor: Adam Dziki
źródło zdjęć - pixabay