Stomia i andropauza podwójny kryzys tożsamości

Często można usłyszeć opinię, że panowie gorzej radzą sobie ze stomią niż panie. Że kobietom łatwiej zaakceptować zmianę trybu życia i sposób korzystania z toalety, a także szybciej oswajają się z koniecznością samodzielnej wymiany worka – zwłaszcza w sytuacjach awaryjnych. Mówi się, że są bardziej zadaniowe i w kwestii stomii przyjmują zasadę: „samo się nie zrobi”.

Czy tę obiegową opinię potwierdzają badania i ankiety? Trudno powiedzieć. Z naszych obserwacji wynika, że stomia nie wybiera płci – nie jest ani bardziej uciążliwa dla mężczyzn, ani łaskawsza dla kobiet.

Dlaczego więc często mówi się, że panowie mają większy problem z akceptacją stomii? Po części… trochę z winy kobiet. Skąd taka przewrotna teza? Wynika ona z naszej naturalnej potrzeby chronienia bliskich – zarówno mężów (lub partnerów), jak i dzieci.

Chcąc złagodzić ich ból, dyskomfort i stratę, jaką według wielu opinii niesie życie ze stomią, wiele kobiet staje się „współstomiczkami” – osobami, które w dobrej wierze przejmują za swoich bliskich wszystkie stomijne obowiązki. Choć na pierwszy rzut oka może się to wydawać wygodne i pomocne, na dłuższą metę bywa szkodliwe. Dlaczego?

Ponieważ, aby stomię zrozumieć i zaakceptować, trzeba się z nią oswoić – nauczyć się jej codziennej obsługi i wziąć za nią odpowiedzialność. Tymczasem osoba, która nie musi tego robić, często nie podejmuje trudu akceptacji. Z czasem może to prowadzić do „stoma-nieodporności” – braku umiejętności i chęci postrzegania stomii jako integralnej części siebie. Temat braku akceptacji stomii pogłębia się, gdy połączymy go z andropauzą, czyli następnym, zupełnie naturalnym etapem życia wielu osób ze stomią.

Andropauza – to także kolejne zagadnienie, o które często pytacie. Zatem...

Czy andropauza wpływa na życie ze stomią?

Tak, andropauza może mieć wpływ na życie stomika, choć w inny sposób niż menopauza u kobiet. Nie jest to oczywiście regułą, choć wielu panów posiadających stomię potwierdza, że wchodząc w czas andropauzy obserwuje u siebie pewne zmiany.

Dlaczego andropauza może mieć wpływ na funkcjonowanie stomii? Dzieje się tak z uwagi na typowy dla niej spadek poziomu testosteronu. Może to prowadzić do małej rewolucji w organizmie, którą, co należy podkreślić, każdy mężczyzna przechodzi inaczej.

Co zatem oznaczać może tandem: andropauza i stomia, dla osoby z woreczkiem?:

1. Większy stres fizyczny i metaboliczny
   • osoby po wyłonieniu stomii często mają zmienioną przyswajalność składników odżywczych, co może pogłębiać niedobory witamin i minerałów kluczowych dla równowagi hormonalnej (np. cynk, witamina D, magnez);
   • u stomików częściej dochodzi do zaburzenia wchłaniania. Jeśli jelito cienkie przejęło część funkcji jelita grubego (np. przy ileostomii), może dochodzić do gorszego wchłaniania testosteronu i innych hormonów, co zaostrza objawy andropauzy.
   • ze względu na zaburzenia wodno-elektrolitowe stomicy, zwłaszcza z ileostomią, są bardziej narażeni na odwodnienie i utratę elektrolitów. Może powodować większe zmęczenie i spadek energii.
     
     
      
2. Osłabienie mięśni i większe ryzyko powikłań
   • testosteron wpływa na utrzymanie masy mięśniowej. Jego spadek w andropauzie w połączeniu z ograniczoną aktywnością fizyczną po operacji stomii może prowadzić do szybszego osłabienia mięśni.
   • osłabienie lub zanik mięśni brzucha i osłabienie powłok brzusznych sprawia, że stomicy są bardziej narażeni na powikłania. To dodatkowo ogranicza ich aktywność i może pogłębiać frustrację oraz powodować niską samoocenę.
     
     
      
3. Silniejszy wpływ na psychikę
   • już samo wyłonienie stomii bywa dla wielu mężczyzn trudnym doświadczeniem, które łączą z utratą kontroli nad ciałem. Andropauza dodatkowo obniża pewność siebie i może nasilać lęk przed utratą męskości, a to powodować może podwójny kryzys.
   • spadek libido i zmiany w wyglądzie (np. utrata masy mięśniowej, brzuch z workiem stomijnym) mogą pogłębiać problemy w relacjach, co prowadzi do samoizolacji społecznej.
   • podatność na długotrwałe obniżenie nastroju i depresję – obniżenie poziomu testosteronu zwiększa ryzyko depresji i stanów lękowych. Stomicy mogą być bardziej podatni na negatywne myśli związane z ograniczeniami fizycznymi i zmianami w ciele.
     
     
      
4. Większe trudności w utrzymaniu zdrowego trybu życia
   • stomicy miewają pewne ograniczenia dietetyczne (np. w niektórych sytuacjach muszą unikać błonnika) co może prowadzić do niedoborów wpływających na poziom energii i nastrój.
   • nie każdy stomik od razu wraca do sportu, nie każdy w ogóle zaczyna go uprawiać. Tymczasem brak ruchu dodatkowo nasila objawy andropauzy (spadek energii, osłabienie mięśni, pogorszenie nastroju).
   • stomicy mogą mieć trudności ze snem, nierzadko z powodu konieczności wstawania do opróżniania worka, co w połączeniu z typową dla andropauzy bezsennością prowadzi do przewlekłego zmęczenia.

Andropauza i stomia nie muszą być tak dojmujące

Tak jak menopauza zmienia sposób postrzegania siebie i własnej przestrzeni u wielu kobiet (nie tylko u stomiczek), tak i andropauza często znacząco wpływa na to, jak widzą i odbierają siebie samych przechodzący ją mężczyźni. Nierzadko andropauza potęguje (zapoczątkowane stomią) poczucie bezsilności, codziennego zmęczenia, a także znużenia życiem.

W myśl zasady, że warto działać niż bezczynnie czekać na rozwój sytuacji, i w przypadku andropauzy, nie jesteśmy aż tak bezbronni. Warto wiedzieć, co może zmniejszyć jej ekspansywną ingerencję w organizm i psychikę. I warto z tej wiedzy skorzystać.

Co może pomóc?

• suplementacja witamin i minerałów (cynk, D3, magnez, omega-3).
• regularna, stoma-bezpieczna aktywność fizyczna (np. spacery, ćwiczenia wzmacniające brzuch, rower, wędrówki górskie, basen).
• dbanie o sen – jeśli nocne opróżnianie worka jest uciążliwe, warto zwrócić uwagę na pory kolacji i przesunąć je tak, by nie jeść tuż przed snem. Warto też zrezygnować z alkoholu – zwłaszcza na noc.
• wsparcie psychologiczne – rozmowy z innymi stomikami lub specjalistą mogą pomóc w zaakceptowaniu nakładających się na siebie zmian. Utarło się przekonanie, że panowie „nie potrzebują” psychologa, bo to rzekomo „damska usługa”.

Tymczasem wsparcie terapeutyczne bywa kluczowe, zwłaszcza gdy trudności się nawarstwiają. Właśnie dlatego nieoceniona jest rola bliskich – to oni mogą zachęcić męża, brata, ojca czy przyjaciela do podjęcia decyzji o rozpoczęciu terapii.

Andropauza i stomia = szach mat?

Niekoniecznie, choć czasem może się tak wydawać. To wymagający duet, ale wcale nie oznacza końca ciekawego i aktywnego życia. Kluczem jest świadomość, że każda zmiana wymaga planu działania. W tym przypadku oznacza to odpowiedni plan obejmujący zdrową dietę, regularną aktywność fizyczną i dbałość o zdrowie psychiczne.

Zamiast poddawać się frustracji, warto stopniowo – we własnym tempie – oswajać nowe realia i szukać rozwiązań. To nie zawsze jest łatwe, ale z odrobiną cierpliwości, samodyscypliny i wsparciem życzliwych osób zdecydowanie łatwiej odnaleźć się w nowej rzeczywistości.

Andropauza i stomia nie przekreślają tego, co do tej pory cieszyło i ekscytowało – zmieniają jedynie zasady dostępności tych możliwości. To jednak wcale nie oznacza, że nie można nadal czerpać radości z życia. Wciąż wiele dobrego przed nami, warto więc spróbować znaleźć sposobność, by nadal z tych opcji korzystać.

Tekst: Iza Janaczek
Zdjęcia: Pexels