Spotkanie zorganizowane przez Rzecznika Praw Pacjenta dotyczące przepisów ustawy refundacyjnej.

Spotkanie prowadzone przez Mateusza Oczkowskiego, zastępcę dyrektora Departamentu Polityki Lekowej i Farmacji Ministerstwa Zdrowia, dotyczyło systemu refundacji leków w Polsce.

Główne zagadnienia poruszane podczas szkolenia obejmowały:

System wnioskowy i procedury refundacyjne:
- Refundacja leków opiera się na wniosku składanym przez podmioty odpowiedzialne. Procedury różnią się w zależności od standardowego trybu lub leków innowacyjnych (czas rozpatrzenia: 60–180 dni).
- Negocjacje finansowe oraz odnawianie umów refundacyjnych co 2–3 lata są kluczowymi elementami.
Elastyczność systemu:
- Refundacja koncentruje się na wskazaniach klinicznych, a nie kodach ICD-10.
- Przewidziane są różne kategorie dostępności leków (np. leki darmowe, odpłatność 50%).
Solidaryzm społeczny i dostępność leków:
- 80% składek zdrowotnych jest przeznaczanych na potrzeby najbardziej potrzebujących pacjentów.
- System nie stosuje kryterium dochodowego ani niepełnosprawności przy ustalaniu refundacji.
Problemy pacjentów z dostępem do leków refundowanych:
- Leki niedostępne w aptekach lub przekraczające limity finansowe.
- Niewłaściwie wypisane recepty, np. brak uprawnień dodatkowych na recepcie.
- Ograniczenia dotyczące darmowych leków (dla dzieci, seniorów, kobiet w ciąży).
Priorytety refundacyjne Ministerstwa Zdrowia:
- Skupienie na leczeniu chorób onkologicznych, rzadkich, hematologicznych, kardiologicznych i innych wymagających innowacyjnych terapii.
Horyzontalne i kliniczne wytyczne:
- System oparty jest na analizie danych dotyczących potrzeb pacjentów i trwających badań klinicznych.

Podsumowanie

Szkolenie miało na celu wyjaśnienie zasad działania polskiego systemu refundacji leków oraz omówienie problemów, z jakimi spotykają się pacjenci i lekarze w tym zakresie. Kluczowe kwestie to elastyczność refundacji, wsparcie dla najbardziej potrzebujących oraz wyzwania związane z dostępnością leków w ramach systemu ochrony zdrowia.

Jak działa system refundacji leków w Polsce i dlaczego nie wszystkie terapie są refundowane?

System refundacji leków w Polsce opiera się na zasadach określonych w ustawie refundacyjnej i ma na celu zapewnienie pacjentom dostępu do niezbędnych leków po obniżonych cenach lub całkowicie bezpłatnie. Jest to mechanizm wsparcia finansowego, ale z uwagi na ograniczone środki budżetowe nie obejmuje on wszystkich leków i terapii dostępnych na rynku. Poniżej wyjaśniam, jak to działa i dlaczego pewne leki lub terapie nie są refundowane.

1. Jak leki trafiają na listę refundacyjną?

Proces refundacji leków jest wieloetapowy i oparty na szczegółowych kryteriach:

Wniosek producenta: Firma farmaceutyczna składa wniosek do Ministerstwa Zdrowia o refundację danego leku. Musi udowodnić, że lek jest skuteczny, bezpieczny i potrzebny w leczeniu danej choroby.
Ocena skuteczności: Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT) analizuje, czy lek rzeczywiście poprawia wyniki leczenia w porównaniu do innych dostępnych terapii. Sprawdzana jest jego skuteczność kliniczna i opłacalność.
Negocjacje cenowe: Ministerstwo Zdrowia negocjuje z producentem cenę leku. Refundowane są głównie te leki, których koszt nie jest zbyt wysoki w stosunku do ich korzyści zdrowotnych.

2. Dlaczego nie wszystkie leki i terapie są refundowane?

Nie wszystkie leki trafiają na listę refundacyjną z kilku powodów:

Ograniczony budżet na refundację
- Państwo dysponuje określonym budżetem na refundację leków. Musi go racjonalnie podzielić między różne grupy pacjentów i choroby.
- Nie wszystkie terapie są możliwe do sfinansowania, zwłaszcza jeśli są bardzo drogie i przeznaczone dla małej liczby pacjentów.
Skuteczność kliniczna nieudowodniona
- Niektóre nowe leki nie mają jeszcze wystarczających dowodów na skuteczność lub bezpieczeństwo. W takich przypadkach Ministerstwo może odmówić refundacji do czasu uzyskania większej liczby badań.
Wysoka cena leku
- Jeśli producent nie zgadza się na obniżenie ceny leku w negocjacjach z Ministerstwem, lek nie trafia na listę refundacyjną.
Istnienie tańszych alternatyw
- Refundowane są często leki generyczne (odpowiedniki), które mają tę samą substancję czynną co oryginał, ale są tańsze. Jeśli istnieje tańsza opcja leczenia, droższy lek może nie być refundowany.
Kryteria refundacyjne
- Refundacja dotyczy tylko określonych wskazań klinicznych. Na przykład lek może być refundowany dla pacjentów z zaawansowaną postacią choroby, ale nie dla osób w początkowym stadium.
Niektóre terapie są eksperymentalne
- Innowacyjne terapie, jak immunoterapia czy terapie genowe, mogą być bardzo drogie i wciąż w fazie badań. Refundacja takich terapii często następuje dopiero po uzyskaniu większej liczby dowodów na ich skuteczność i bezpieczeństwo.

3. Dlaczego leki są refundowane w jednym kraju, a w innym nie?

Refundacja leków różni się między krajami, ponieważ każdy kraj ma inny system opieki zdrowotnej, budżet i priorytety zdrowotne. W Polsce refundacja często zależy od:

Sytuacji finansowej państwa: Kraje bogatsze mogą sobie pozwolić na refundację droższych terapii.
Priorytetów zdrowotnych: W Polsce większy nacisk kładzie się na leczenie chorób onkologicznych, kardiologicznych czy rzadkich, które stanowią największe zagrożenie dla zdrowia publicznego.
Kosztów leczenia: Cena leku może różnić się między krajami w zależności od negocjacji z producentem.

4. Przykłady problemów pacjentów związanych z refundacją

Lek niedostępny w aptece: Nawet jeśli lek jest refundowany, może być trudno dostępny z powodu limitów finansowych lub problemów z dystrybucją.
Brak uprawnień na recepcie: Jeśli lekarz nie wpisze odpowiednich informacji na recepcie, pacjent może nie otrzymać refundacji.
Drogi lek bez refundacji: Pacjent, który potrzebuje terapii nierefundowanej, musi pokryć pełny koszt leczenia, co bywa bardzo kosztowne.

5. Co robi Ministerstwo Zdrowia, aby poprawić dostępność leków?

Ministerstwo regularnie aktualizuje listę refundacyjną i stara się:

Negocjować niższe ceny leków z producentami.
Wprowadzać refundację dla nowych, skutecznych terapii.
Zapewnić dostęp do leków dla najbardziej potrzebujących grup pacjentów, np. seniorów, dzieci czy osób z chorobami przewlekłymi.

Podsumowanie

Nie wszystkie leki i terapie są refundowane w Polsce, ponieważ proces ten zależy od wielu czynników, takich jak skuteczność kliniczna, cena, budżet państwa i potrzeby pacjentów. Chociaż system refundacji pomaga wielu osobom w dostępie do leków, wciąż istnieją wyzwania, takie jak brak refundacji dla innowacyjnych lub bardzo drogich terapii. Ministerstwo Zdrowia stara się jednak optymalizować system, aby jak najlepiej odpowiadał na potrzeby społeczeństwa.