Przepuklina okołostomijna

Autorzy: Alicja Przywózka

Przepuklina okołostomijna to szczególny rodzaj przepukliny brzusznej
pooperacyjnej, który definiuje się jako patologiczne uwypuklenie się tkanek
związane ze stomią, będące wynikiem osłabienia powłok jamy ciała. Przepuklina
okołostomijna stanowi ogromny problem społeczny i zdrowotny. Dotyczy ponad
połowy pacjentów z wyłonioną stomią jelitową. Może powodować znaczące
dolegliwości takie jak: ból i dyskomfort w trakcie poruszania się czy
wykonywania codziennych czynności, problemy z zaopatrzeniem stomii, macerację
naskórka i stany zapalne skóry wokół stomii. Leczenie, najczęściej operacyjne
jest trudne i obarczone wysokim ryzykiem powikłań pooperacyjnych, zwłaszcza w
grupie osób starszych, otyłych i z chorobami współistniejącymi. Optymalnym
rozwiązaniem byłoby zapobieganie powstawaniu tego schorzenia. W niniejszym
artykule skupimy się na metodach profilaktyki przepukliny okołostomijnej,
które można zastosować zarówno w momencie chirurgicznego wytwarzania stomii,
jak i w okresie po operacji, kiedy sam pacjent może mieć realny wpływ na
zapobieganie chorobie.

Na fakt powstania przepukliny okołostomijnej wpływa kilka zmiennych, jednak
największą rolę spełniają te związane ze stylem życia. Niezwykle istotne jest
utrzymywanie wagi po operacji na stałym poziomie i niedopuszczenie do
znacznego przybrania na wadze, ponieważ dowiedziono, że otyłość, zwłaszcza
brzuszna, jest znamiennym czynnikiem ryzyka powstania przepukliny. Optymalnie
jest Tekst: Alicja Przywózka utrzymać wagę tak, aby BMI wynosiło 20-25.

Najbardziej znaną metodą profilaktyki powstawania przepuklin (zarówno
okołostomijnych, jak i przepuklin pooperacyjnych, w miejscu cięcia
chirurgicznego) jest noszenie pasów brzusznych. Pasy są wskazane zarówno po
operacji wytworzenie stomii, operacji naprawczej przepukliny okołostomijnej
celem profilaktyki nawrotów, jak i po innych dużych operacjach brzusznych.
Należy pamiętać kilka prostych zasad jakimi należy kierować się przy noszeniu
pasów:

1. Pas powinien być dopasowany rozmiarem indywidualnie do danej osoby. W innym
   przypadki nie spełni swojej funkcji.
2. Noszenie pasów jest najbardziej wskazane do 3 miesięcy po przeprowadzeniu
   operacji. Związane jest to z faktem, że procesy gojenia powięzi (warstwa
   powłok brzusznych zlokalizowanych między tkanką podskórną a otrzewną, która
   pełni funkcję wzmacniające) trwają około 90 dni. W przypadku pacjentów
   obarczonych wysokim ryzkiem powstania przepukliny zalecany czas wydłuża się
   do 12 miesięcy po operacji.
3. Noszenie pasa całodobowo jest niewskazane, ponieważ osłabia mięśnie brzucha.
   Zaleca się, aby nosić pas w trakcie wykonywania wysiłków fizycznych oraz
   podnoszenia ciężkich przedmiotów.
4. Pasy są szczególnie wskazane, w trakcie występowania chorób, w których
   dochodzi do nasilonego kaszlu.

Szczególnie istotne jest wzmacnianie mięśni brzucha, które w pełni
wykształcone, wzmacniają i chronią przed powstaniem przepuklin brzusznych.
Ćwiczenia należy rozpocząć jak najwcześniej po operacji po wygojeniu rany
operacyjnej pamiętając, aby we wczesnym okresie rekonwalescencji dostosować je
do stanu ogólnego, wieku, chorób współistniejących, nasilenia dolegliwości
bólowych oraz kondycji sprzed operacji. Z czasem należy zwiększać ich
intensywność, pamiętając, aby w okresie do 3 miesięcy od operacji unikać
podnoszenia ciężkich przedmiotów. Nie mogą być zbyt trudne, ale powinny być
wyzwaniem dla wykonującego. Bardziej niż intensywność, ważna jest
systematyczność wykonywać ćwiczeń. W okresie pooperacyjnym należy koniecznie
skonsultować się z lekarzem i fizjoterapeutą co do rodzaju i intensywności
wykonywanych ćwiczeń. Zazwyczaj zaleca się ćwiczenia ogólnokondycyjne oraz
celowane na wzmocnienie mięśni jamy brzusznej. Oprócz zapobiegania
przepuklinom, ćwiczenia mają pozytywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy,
gojenie ran czy powrót jelit do prawidłowej funkcji. Elementem ćwiczeń w
ramach rekonwalescencji jest przestawienie toru oddychania z brzuszny na
piersiowy, zwłaszcza u mężczyzn. Jest to szczególnie ważne, ponieważ
oddychanie torem brzusznym powoduje wzrost ciśnienia w jamie brzusznej co może
zwiększać ryzyko powstania przepukliny. Prostą czynnością, o której należy
zawsze pamiętać jest utrzymywanie wyprostowanej postury ciała, ponieważ ma ona
również ogromny wpływ na wzmocnienie mięśni posturalnych do jakich zalicza się
mięśnie brzucha.

Rehabilitacja – przykłady ćwiczeń

Zanim przystąpisz do wykonywania ćwiczeń, skonsultuj się ze swoim lekarzem
prowadzącym. Upewnij się, że nie ma żadnych przeciwskazań do ich rozpoczęcia.

Badacze na całym świecie dążą do wypracowania metod, które w 100%
zabezpieczałyby pacjentów przed rozwojem przepukliny okołostomijnej.
Odpowiedzią na te dążenia jest profilaktyczne wszczepiania siatki w trakcie
operacji pierwotnego wyłonienia stomii. Tego typu siatki z materiału
syntetycznego używane są obecnie z powodzeniem w trakcie operacji naprawczej
przepukliny okołostomijnej. Obecnie trwają badania kliniczne, których zadaniem
jest potwierdzenie ich długoterminowej skuteczności klinicznej jednak już dziś
wiadomo jest, że pacjenci są w stanie odnieść duże korzyści z takiego
rozwiązania, ponieważ siatka istotnie zmniejsza częstość powstania przepukliny
okołostomijnej. Powstaje jednak pytanie czy w przyszłości będzie możliwe
stosowanie siatek w przypadku wszystkich operacji, ponieważ rutynowe
implantowanie siatek wiązałoby się z ogromnymi kosztami, które w chwili
obecnej nie są refundowane.

Należy pamiętać, że poszczególne metody profilaktyki nie dają całkowitej
gwarancji na zapobiegnięcie powstaniu przepukliny okołostomijnej. Każdą z
metod należy skonsultować indywidualnie ze swoim lekarzem prowadzącym,
fizjoterapeutą lub pielęgniarką stomijną i ustalić najbardziej optymalną
metodę postępowania.

Inną nowinką technologiczną jest opracowany niedawno implant o nazwie KORING®.
Jest to syntetyczny, giętki implant zaprojektowany tak, dopasować się
kształtem do stomii, którą obejmuje na poziomie powięzi. Krążek jest
nierozciągalny, aby zapobiec jego poszerzeniu i rozwinięciu się z czasem
przepukliny okołostomijnej.