Gdy choroby chodzą parami, czyli zapalenie stawów w przebiegu nieswoistych zapaleń jelit

Autor: Edyta Hetmanowska, Adam Dziki

 

Jeśli chorujesz na chorobę Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego nie lekceważ bólu stawów czy krzyża. Choroby przewlekłe lubią chodzić parami…

Na nieswoiste zapalenia jelit (NZJ) cierpi około 0,3 proc. Europejczyków (2,5-3 mln osób), a liczba chorych ciągle rośnie. (1). To choroby autoimmunologiczne, które mogą zniszczyć nie tylko zdrowie, ale dramatycznie obniżyć jakość życia chorego. W przebiegu
NZJ, jak w przypadku większości chorób przewlekłych, mogą pojawić się powikłania ze strony innych narządów, w tym wypadku może dojść do zapalenia tęczówki, czy zahamowania wzrostu u dzieci. Jednak w NZJ najczęstszą pozajelitową chorobą towarzyszącą
jest zapalenie stawów (2).

Enteropatyczne zapalenie stawów, bo o nim mowa, występuję w przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Dane epidemiologiczne wskazują, że zapalenie stawów może wystąpić u 2-20 proc. cierpiących na te schorzenia.
Najczęś ciej choroba diagnozowana jest u pacjentów między 25 a 44 rokiem życia. (3)

Przyczyna dla lekarzy wciąż pozostaje zagadką

Do tej pory nie udało się ustalić dokładnej przyczyny zapalenia stawów w przebiegu nieswoistych zapaleń jelit. Enteropatyczne zapalenie stawów należy do grupy spodyloartropatii zapalnych o nieznanym mechanizmie. Nie ma czynnika reumatoidalnego i na ogół
nie dochodzi też do deformacji stawów. Prawdopodobnie choroba ma związek z zaburzeniami pracy układu odpornościowego związanego z chorobami jelit. Nie wiadomo również jaki jest dokładny związek między obiema chorobami. Przypuszcza się, że na chorobę
wpływa zwiększona przepuszczalność jelit i czynniki immunogenetyczne, a także w przypadku choroby zapalnej kręgosłupa obecność antygenu HLA-B27. (4)

Objawy – sygnał alarmowy

Zapalenie może przybrać postać osiową lub obwodową. Obie formy mogą wystąpić jednocześnie.

W przypadku postaci osiowej mamy do czynienia z zapaleniem stawów krzyżowo-biodrowych oraz stawów kręgosłupa, co objawia się bólem krzyża pojawiającym się głównie w nocy. Charakterystyczne jest to, że objawy zmniejszają się w trakcie ruchu. Ta postać
enteropatycznego zapalenia stawów przypomina zesztywniające zapalanie stawów kręgosłupa (ZZSK).

Z kolei postać obwodowa, kiedy zapalenie obejmuje kończyny dolne i górne, objawia się obrzękiem, bólem i ograniczeniem ruchomości stawu. Ta postać może mieć gwałtowny przebieg, trwający na ogół mniej niż 10 tygodni.

Diagnoza i leczenie

Bardzo często objawy zapalenia stawów wyprzedzają objawy choroby podstawowej, czyli choroby jelit i to nawet o kilka lat! Wtedy najczęś ciej to lekarz rodzinny kieruje pacjenta do reumatologa. Zdarza się, że pacjent dowiaduje się o chorobie zapalnej jelit,
przy okazji diagnozowania zapalenia stawów.

W przypadku pacjentów ze zdiagnozowanym wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego lub chorobą Leśniowskiego-Crohna lekarz gastroenterolog zdiagnozuje chorobę po wcześniejszym zebraniu wywiadu, na podstawie RTG kręgosłupa i stawów krzyżowo-biodrowych oraz
badania krwi. Stan zapalny (CRP i OB), zmniejszona liczba płytek krwi, mniejsze stęż enie hemoglobiny potwierdzą chorobę. (5)

Leczenie enteropatycznego zapalenia stawów powinno być połączone z leczeniem choroby zapalnej jelit i ze względu na złożoność choroby powinno odbywać się we współpracy gastroenterologa z reumatologiem.

W leczeniu stosuje się leki przeciwbólowe jak paracetamol czy tranadol, sulfasalazyna, steroidy. Ze względu na to, że niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), mogą zaostrzyć chorobę podstawową, nie stosuje się ich w leczeniu enteropatycznego zapalenia
stawów.

Terapia lekami anty-TNF (przeciwciała monoklonalne adalimumab i infliksymab) wpływa korzystnie na chorobę podstawową i zapalenie stawów.

Z kolei glikokortykosteroidy podaje się we wstrzyknięciach dostawowych, rzadziej ogólnoustrojowo.

Ważnym elementem leczenia jest fizjoterapia, która pozwala pacjentowi zachować sprawność.

U każdego pacjenta leczenie przebiega indywidualnie. Niestety, nie u wszystkich udaje się doprowadzić do remisji. W przypadku postaci osiowej choroba może prowadzić nawet do niepełnosprawności, dlatego nie należy lekceważyć objawów i jak najwcześniej
rozpocząć właściwe leczenie. Zapalanie stawów w przebiegu nieswoistych zapaleń jelita może zaostrzyć problemy z przewodem pokarmowym.

Przypisy:

1. Rydzewska G., Głuszek-Osuch M. RAPORT EPIDEMIOLOGICZNO-SPOŁECZNY: Nieswoiste zapalne choroby
jelit – przeciwnik rosnący w siłę, Instytutu Praw Pacjenta
i Edukacji Zdrowotnej, Warszawa, 2016
2. Powikłania pozajetlitowe, www.j-elita.org.pl dostęp
z dnia 09.09.2018 r.
3. Wiercińska Magdalena, Zapalenia stawów w przebiegu nieswoistych zapaleń jelit, www.mp.pl, dostęp
z 09.09.2018 r.
4, 5. Rafał Drobot, Enteropatyczne zapalenie stawów,
www.wylecz.to, dostęp z dnia 09.09.2018 r.