Najczęstsze błędy w diecie seniora stomika

Autor: Halszka Sokołow

 

Nieważne czy masz lat 34, czy 73, zawsze i każdego dnia możesz zacząć odżywiać się lepiej. Zdrowa dieta seniora nie odbiega mocno od zaleceń dla innych okresów życia. Jest jednak kilka punktów nad którymi warto się pochylić, tak by zapewnić dobre wyniki
badań i samopoczucie naszego pacjenta, zwłaszcza wtedy, gdy jest nim STOMIK.

MONOTONIA

Kilka przepisów potraw przygotowywanych od lat, kilkanaście przewidywalnych produktów, które stale pojawiają się w lodówce… to nie wystarczy, by mówić o zdrowym, urozmaiconym menu. Każdy ze stomików doświadcza różnych okresów. Są dni, kiedy dieta musi
być bardziej delikatna, a posiłki wyłącznie sprawdzone, ale jest też czas kiedy można spróbować kilku nowych dań i włączyć do diety nieznane produkty. Jak o to zadbać i nie tracić dużo czasu na zakupy i gotowanie?

Możesz rozpocząć od planowania jadłospisu. Wiele osób tak robi i bardzo ceni sobie tę metodę organizacji pracy. To pozwala nie tylko lepiej zadbać o wartość odżywczą diety, ale pomaga w ograniczeniu zbędnych wydatków i w zaoszczędzeniu czasu.

• w planowaniu urozmaiconego jadłospisu np. tygodniowego, nie trzeba być przesadnie drobiazgowym. Taki plan ma być ogólnym schematem i przede wszystkim praktyczną pomocą, a nie nieprzyjemnym obowiązkiem. Nie trzeba spisywać tego bardzo szczegółowo typu
  „100g fileta z piersi kurczaka, szczypta soli, 2 szczypty pieprzu, łyżka posiekanego szczypiorku” etc. Wystarczą proste hasła typu „kurczak”, „ryba”, „kasza jaglana”, „ziemniaki” etc. Takie planowanie pozwoli ci na szybką i obiektywną ocenę urozmaicenia
  twojego jadłospisu w skali tygodnia.
• nie pozwól, by w twoich posiłkach pojawiła się monotonia kolorystyczna – krem z kalafiora + pieczony schab + puree z ziemniaków + budyń waniliowy w ramach deseru… brzmią mało zachęcająco. A przecież łatwo to zmienić!
• szukaj inspiracji. Na świecie wymyślono już miliony dań i kolejne są do odkrycia. Jeśli w twojej wazie do tej pory pojawiała się wyłącznie pomidorowa i rosół, poszukaj przepisów na inne zupy. Może krem z cukinii albo zupa z soczewicą? Szukaj pomysłów
  w rozmowach ze znajomymi, czasopismach albo w ciekawych programach kulinarnych. Wiele z nich możesz wykorzystać w swojej kuchni.
• to co może Ci pomóc w zakupach, to odciążenie Twojego kręgosłupa. Wiele dużych sklepów oferuje obecnie bezpłatne dostawy zakupów do domu. Jeśli sam nie korzystasz zbyt często z komputera, ale nie jesteś pewny czy dobrze „klikniesz”, poproś o pomoc
  wnuczka lub kuzynkę. Złożenie zamówienia zajmie chwilę, a Ty nie będziesz musieć dźwigać zakupów.
• zwróć uwagę na estetykę podawanych dań, nawet jeśli mieszkasz sam i gotujesz tylko dla siebie. Zakup ładnej serwetki to mały wydatek, a jedzenie od razu jest przyjemniejsze. A może zaprosisz sąsiadkę lub wnuka na wspólne testowanie jakiegoś nowego
  przepisu?
• aby dobrze zorganizować swoją pracę w kuchni, pamiętaj też, że proces mrożenia pozwala na zachowanie dużej ilości składników odżywczych. Możesz przygotować jednorazowo większe ilości jedzenia, poporcjować, zamrozić i odgrzewać albo przygotować półprodukty

MAŁA ILOŚĆ NAPOJÓW

Nie ma chyba ważniejszego zalecenia dietetycznego jak właśnie odpowiednie nawodnienie organizmu. Zbyt mała ilość płynów prowadzi do poważnych problemów zdrowotnych. Wpływa na mniej efektywne trawienie (ważne zarówno w przypadku tendencji do biegunek,
jak i do zaparć), utratę apetytu, senność, zaburzenia koncentracji. Prowadzi do uporczywych dolegliwości takich jak bóle głowy, osłabienie, zaburzenia mowy, utrudnione wchłaniania leków etc. Praktyczne rady:

• pij, nawet jeśli nie czujesz pragnienia
• zwyczajowa podstawowa zalecana dobowa ilość płynów dla kobiet wynosi 2 litry zaś dla mężczyzn 2,5 litra,
• pamiętaj, że jeśli masz tendencje do biegunek lub wymiotów, ilość napojów powinna być większa,
• jeśli wychodzisz z domu, zawsze zabierz ze sobą małą lekką butelkę z wodą i pamiętaj o piciu.

SUPLEMENTY NA WŁASNĄ RĘKĘ

Jesteśmy przytłoczeni ilością reklam suplementów diety. „Witaminki” na mocne kości, stawy, bolący bark, wypadające włosy, pamięć, paznokcie… można zwariować. Po suplementy nagminnie sięgają pacjenci onkologiczny, uważając, że ich włączenie pomoże w walce
z rakiem. Suplementy są potrzebne i mogą być pomocne, ale tylko wtedy jeśli są dobrej jakości i uzupełniają to, czego faktycznie w organizmie brakuje.

Niestety, twórcy reklam bardzo często wykorzystują zaufanie odbiorców i tworzą kolejne preparaty, generując nierzadko sztuczne potrzeby. Suplementy to jednak nie kolorowe cukierki, ale preparaty zawierające barwniki, substancje przeciwzbrylające… Dodatkowo
ubiegłoroczna kontrola NIK-u wykazała, że duża część dostępnych w Polsce suplementów nie spełnia deklarowanej przez producenta roli, a także podstawowych norm sanitarnych. Wiele z tych preparatów zawierało np. bakterie chorobotwórcze czy związki o
działaniu narkotycznym.

Jak mądrze zażywać suplementy?

• Stosuj tylko te preparaty, które poleci ci lekarz, a nie reklama. Jeśli słyszysz od lekarza hasło typu „proszę brać magnez”, zawsze dopytaj, o jaki dokładnie suplement chodzi, jaka powinna być dawka magnezu, jak długo go przyjmować etc. Rynek jest
  tak szeroki, ilość preparatów z magnezem tak duża, że bardzo trudno jest się w tym samodzielnie odnaleźć.
• Suplementy i leki zawsze popijaj wodą w czasie sugerowanym przez lekarza.
• Jeśli jesteś seniorem, po konsultacji z lekarzem, włącz suplementację witaminą D. Jest to jedyna witamina, która przez większość osób powinna być suplementowana, ze względu na fakt, że tylko w niewielkim stopniu jest dostarczana ze źródeł pokarmowych.

POŚPIECH PRZY POSIŁKACH

Mówi się, że współczesny świat pędzi w zawrotnym tempie, a prawda jest taka, że nierzadko ulegają mu również seniorzy. Pośpiech, nerwowość w jedzeniu posiłków to wyzwanie również dla jelit. Szybkie jedzenie posiłków i niedokładne gryzienie sprzyja powstawaniu
wzdęć i gazów jelitowych. To mocno obciążające zwłaszcza dla stomików. Dokładne przeżuwanie każdego kęsa w pewnym sensie wydłuża przewód pokarmowy, umożliwia lepsze trawienie i efektywniejsze działanie enzymów już w jamie ustnej.

Jak sobie pomóc w walce z pośpiechem?

• Jeśli masz tendencję do ekspresowego jedzenia np. kanapek – spróbuj je sobie kroić na kawałki i jeść je … sztućcami. Zupę możesz jeść małą łyżeczką do herbaty. To powoduje, że zjedzenie posiłku będzie spokojniejsze i wolniejsze, choć na początku może
  mocno irytować.
• Możesz też pomyśleć o używaniu mniejszych sztućców np. takich, jakich używa się do krojenia owoców
• • Staraj się jak najdokładniej przeżuwać każdy kęs. Jeśli trzeba – odwiedź stomatologa w celu uzupełnienia braków w uzębieniu.

MAŁA ILOŚĆ WARZYW I OWOCÓW

Według badań jedynie 13% seniorów spożywa minimalną zalecaną ilość warzyw i owoców, podczas gdy powinny być one dodatkiem do każdego z posiłków. Piramida żywieniowa pokazuje różne grupy produktów w zalecanych proporcjach. U podstawy piramidy są warzywa
i owoce, a to oznacza, że gdyby rozłożyć na stole wszystkie produkty, które zjadasz przez cały dzień, to właśnie warzyw i owoców powinno być najwięcej. Kolejne poziomy piramidy pokazują w jakich proporcjach względem siebie powinny pojawiać się pozostałe
grupy produktów.

• Mówiąc o warzywach i owocach, konieczne jest zwrócenie uwagi na właściwe proporcje między nimi. Warzyw powinno być 3-4 razy więcej niż owoców, a nie odwrotnie. Warto zawsze wybierać produkty sezonowe – mają dobrą cenę i wysoką wartość odżywczą. Pamiętaj
  także o kiszonkach, warzywach korzeniowych, a zimą również o mrożonkach.
• Rodzaj produktów dobieraj do swoich preferencji, tolerancji organizmu i stanu zdrowia. Osoby z tendencją do biegunek będą lepiej tolerowały np. pieczone jabłko, podduszone warzywa, kremy z warzyw. Osoby z tendencją do zaparć będą natomiast sięgać
  po inne produkty – w zależności od rodzaju zaparć (zaparcia spastyczne lub atoniczne). Szczegółowe zalecenia dietetyczne w różnych rodzajach stomii i przy różnych objawach znajdziesz we wcześniejszych artykułach.

Uwaga. Informacje przedstawione w artykule mają charakter ogólny i nie zastąpią indywidualnej konsultacji dietetycznej. Rodzaj produktów musi być zawsze dopasowany do osobistej tolerancji, stanu zdrowia oraz rodzaju przyjmowanych leków.

Wybrana bibliografia:

Raport NIK w sprawie suplementów diety – 2017

Normy żywienia dla populacji Polski – redakcja naukowa Mirosław Jarosz, Instytut Żywności i Żywienia, 2017

Dietetyka – żywność, żywienie w prewencji i leczeniu – redaktor naukowy Mirosław Jarosz, Instytut Żywności i Żywienia, 2017