Zwężenie stomii i kto jest na nie narażony najbardziej?

Wśród tematów, jakie pojawiają się w kontekście życia ze stomią, spotkać można pojęcie: zwężenia stomii. Czym jest? Czy stomik ma wpływ na to, że do niego dojdzie? I - kto na wystąpienie zwężenia narażony jest najbardziej? Spróbujmy usystematyzować ten temat, tak, by zdjąć z niego łatkę „skutku ubocznego stomii”.

Czym jest zwężenie stomii i kto jest w grupie potencjalnego ryzyka?

Zwężenie stomii to sytuacja, w której dochodzi do zmniejszenia średnicy otworu stomijnego, co utrudnia lub nawet uniemożliwia wydalanie treści jelitowej lub moczu.

Zwężenie stomii jest niebezpieczne, tak jak niebezpieczny jest brak możliwości usuwania z organizmu strawionych treści pokarmowych lub moczu. Taka sytuacja to jasny komunikat, że stomia z jakiegoś powodu przestała spełniać swoją funkcję i problem ten należy niezwłocznie skonsultować z lekarzem.

Zwężenie stomii to przypadłość, która pojawić się może na każdym etapie życia z woreczkiem (choć klasyfikowana jest raczej jako późne powikłanie po operacji) i dotyczyć może każdego typu stomii, zarówno kolostomii, jak i ileostomii oraz urostomii.

Pomimo tego, wydawać by się mogło, dość równego podziału ryzyka, na problem wystąpienia zwężenia najbardziej narażone są następujące grupy pacjentów:

• osoby z chorobami zapalnymi jelit
  Temat dotyczy pacjentów chorujących na chorobę Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego. W tych konkretnych przypadkach, za zwiększone ryzyko wystąpienia problemu zwężenia stomii odpowiadają stany zapalne jelit mogące prowadzić do powstawania blizn, które rzutować mogą na pracę stomii.
• osoby po wielokrotnych operacjach w obrębie jamy brzusznej
  Pacjenci, którzy przeszli wiele operacji brzusznych, zwłaszcza w obrębie jelit, są bardziej narażeni na tworzenie się blizn i zwężenie stomii.
• osoby z nieprawidłowo wyłonioną stomią.
  Jeżeli stomia została wyłoniona w sposób technicznie nieprawidłowy (np. otwór stomijny jest zbyt mały), ryzyko jej zwężenia jest znacznie wyższe.
• osoby z tendencją do nadmiernego bliznowacenia
  Na zwężenie stomii narażone są również pacjenci, u których proces gojenia prowadzi do nadmiernego tworzenia się tkanki bliznowatej.
• osoby z infekcjami lub stanami zapalnymi wokół stomii
  Infekcje lub przewlekłe stany zapalne mogą prowadzić do obrzęku, który z czasem również może powodować zwężenie stomii.
• osoby ze znacznym przyrostem masy ciała
  Nagle zwiększająca się masa ciała może wywierać dodatkowy nacisk na stomię, co może przyczyniać się do jej zwężenia.
• osoby stosujące niewłaściwe zaopatrzenie stomii
  Przez niewłaściwe zaopatrzenie stomii rozumiemy nieumiejętne stosowanie dostępnych akcesoriów stomijnych oraz – źle dobrane woreczki stomijne. Warto zwrócić też uwagę na wielkość wycinanego otworu w płytce stomijnej – jeśli stomicy używają właśnie tego typu woreczków. Ważne, by wycięty otwór otaczał stomię, a nie przylegał do niej ciasno. Dystans, jaki powinien dzielić brzeg wyciętego otworu w płytce od stomii, to 1-2 mm. Zbyt ciasno przycięty otwór w płytce i nałożenie jej „na wcisk” może powodować ucisk i prowadzić do zwężenia.

Jak objawia się zwężenie stomii i czy można je leczyć?

Zwężenie stomii manifestuje się ogromnym dyskomfortem, ale też zmianami wizualnymi.

Gdy do niego dochodzi, stomia może zmniejszyć swoją średnicę, może również zmienić swój kształt na bliżej nieokreślony lub wręcz może ulec zniekształceniu.

W takiej sytuacji zmianie ulec często również skóra wokół niej (może dojść do jej zaczerwienienia i obrzęku).

A co znamionuje problem definiowany jako zwężenie stomii?

• ból lub dyskomfort w okolicy stomii,
• trudności z wydalaniem treści jelitowej lub moczu przez stomię,
• wzdęcia lub ból brzucha spowodowany gromadzeniem się treści jelitowej,
• zmniejszona ilość wydalanej treści, nawet przy regularnym spożywaniu pokarmów.

Objawy te w połączeniu ze zmianami wizualnymi powinny zostać natychmiast skonsultowane z lekarzem, w celu podjęcia leczenia.

Czy zwężeniu można zapobiec?

Nie zawsze, zważywszy że zależy także od przyczyn niezależnych od stomika (np. choroba jelit, blizny pooperacyjne). Zdecydowanie jednak zdrowy tryb życia, czyli jakościowa i właściwa dieta, utrzymywanie zdrowej sylwetki oraz równowaga między pracą a odpoczynkiem zdecydowanie przyczyniają się do lepszej kondycji organizmu, co może mieć wpływ na jakość pracy stomii i życia z nią.

Jak leczyć zwężenie?

Rodzaj leczenia zależy od przyczyny wystąpienia problemu i stopnia jego nasilenia. Może obejmować ono:

• rozszerzanie stomii
  To procedura polegająca na stopniowym poszerzaniu otworu stomii przy użyciu specjalnych narzędzi. Metoda ta jest rozciągnięta w czasie i niestety nie gwarantuje trwałego efektu. O jej szczegółach informuje lekarz.
• leczenie farmakologiczne
  Jeśli problem zwężenia spowodowany jest występowaniem stanów zapalnych, pomóc mogą leki przeciwzapalne lub antybiotyki. O tym jednak decyduje lekarz.
• reoperację
  W poważniejszych przypadkach, gdy nie skutkują mniej inwazyjne metody, może być konieczna operacja naprawcza. Jej celem jest poprawa lub przywrócenie funkcjonowania stomii.

„Samo przejdzie” nie jest terapią

Zwężenie stomii jest poważnym problemem, który wymaga konsultacji z lekarzem lub pielęgniarką stomijną w celu podjęcia odpowiedniego leczenia. Niestety, stomia, dla wielu osób ją posiadających często jest czymś, co trudno przepracować, co budzi opór i wstyd. Z tych powodów zdarza się nierzadko, że stomicy nie zgłaszają problemów związanych ze stomią – zwłaszcza na wczesnym etapie, choć już wtedy budzą ich niepokój i dyskomfort.

Należy podkreślić, że fałszywy wstyd w przypadku dolegliwości okołostomijnych jest najgorszym doradcą, a zignorowanie, problemów związanych ze stomią bywa niebezpieczne dla zdrowia i – nierzadko także życia. Zwężenie stomii zdecydowanie jest problemem, który należy zgłosić opiekunce/pielęgniarce stomijnej lub lekarzowi. I nie należy z tym zwlekać.

Tekst: Iza Janaczek
Foto: Pixabay