W dniu 19-go Kwietnia 2023 odbyła się w Poznaniu Konferencja "PRAWA PACJENTA W SYSTEMIE OCHRONY ZDROWIA".

Debatę otworzył profesor Izdebski, który zaprezentował wyniki badań, dobitnie pokazujące , że pacjenci korzystający z usług służby zdrowia zupełnie nie mają świadomości tego jakie prawa, im jako pacjentom, przysługują. Wyniki badania są zatrważające, ponieważ pokazują dobitnie, że nie tylko nie znamy swoich praw, nie potrafimy ich egzekwować, ale również nie mamy świadomości tego gdzie możemy informacje na temat tychże praw pozyskać. Im starsi pacjenci tym świadomość niższa.

Bezpośrednio po prezentacji wyników badań socjologicznych, głos zabrał obecny na Konferencji Minister Adam Niedzielski. Na początku swojego wystąpienia prowokacyjnie zadał pytanie co Polacy faktycznie rozumieją pod pojęciem praw pacjenta i okazuje się, że dla każdego prawa pacjenta mogą oznaczać coś innego.

Niestety jak przyznał Minister Zdrowia, sytuacja jest zła, a rozwiązania systemowe, które stara się wprowadzać rząd, nie przynoszą rezultatów.

Nie zawsze działa zasada możliwości wyboru przez pacjenta gdzie i przez kogo ma być leczony, a ankieta poziomu zadowolenia pacjenta, którą wypełnia po zakończonym leczeniu, nie przynosi oczekiwanych rezultatów, ponieważ nie poszły za nią nagrody lub kary dla dobrze bądź źle ocenionych placówek. Podsumowując Minister powiedział iż dobra jakość leczenia jest realizacją podstawowych praw pacjenta, a świadomość na temat praw pacjenta powinna być wpajana wszystkim od najmłodszych lat, ponieważ każdy na jakimś etapie życia pacjentem był, jest lub nim będzie.

Kolejnym prelegentem był urzędujący od 2017 roku rzecznik Praw Pacjenta Bartłomiej Chmielowiec, który mówił o najczęściej zgłaszanych do jego urzędu problemach. Mówił o tym, że w wielu POZ-ach nadal panują zasady podobne do tych, które obowiązywały w okresie szczytu pandemii Covid 19 i nadużywana jest możliwość oferowania Tele porad, zamiast wizyt bezpośrednich. Kolejna często podnoszona kwestią jest poszanowanie godności pacjenta podczas pobytu na odwale szpitalnym. Wg. Rzecznika Chmielowca szansę na właściwa opiekę nad pacjentem daje wyłącznie opieka koordynowana.

Kolejną osobą, która zabrała głos była p. Pachciarz – Prezeska Wielkopolskiego Oddziału NFZ, która naświetliła problemy z jakim zwracają się do NFZ pacjenci zgłaszający zarówno błędy lekarskie jaki i problemy z dodzwonieniem się do placówek. Podała również przykład kuriozalnych sytuacji, w których placówka medyczna odmawia pacjentowi możliwości telefonicznej rejestracji na wizytę lekarska czy badanie, dodając, że w przypadki kiedy takie postępowanie placówki zostanie zgłoszone, można mieć pewność, że NFZ zdyscyplinuje świadczeniodawcę, który działa niezgodnie z prawem pacjenta i na jego szkodę. Powiedziała również, że często pacjenci uskarżają się na sposób w jaki komunikuje się z nimi personel medyczny i że przy odrobinie dobrej woli, empatii i kultury osobistej ze strony personelu medycznego, życie polskiego pacjenta byłoby dużo łatwiejsze. Prelegentka również podkreślała istotność koordynacji działań i realizowanie tego co pacjentowi daje przypisany do każdego koszyk świadczeń, który nie jest dla pacjenta jakimkolwiek prezentem, a czymś co się mu bezspornie należy i za co płaci swoimi składkami.

Następnie profesor Błażej Kmieciak poruszył niezwykle ważne kwestie intymności i prywatności osób, które stają się pacjentami. Podkreślał, że prywatność nieodłącznie łączona jest z rodziną, a tam gdzie wchodzą więzy krwi kończy się tajemnica lekarska. Mówił o tym, że kwestie intymności i prywatności mocno skupiają się na legalizmie, w którego oparach ginie człowiek jako istota.

Ks. Arkadiusz Nowak podkreślił wagę szeroko pojętej duchowości odgrywającej w opiece nad pacjentem niezwykle ważna rolę. Mówił o istotności uświadomienia tego, że Etyka i duchowość nie muszą i nie powinny być ściśle wiązane nie tylko katolicyzmem ale także z religią jako taką. Tym niemniej bezspornie w sytuacji granicznej w obliczu śmiertelnej choroby , osobom, które stoją na wyższym poziomie uduchowienia i dają sobie prawo do wiary i nadziei, łatwiej jest przechodzić przez proces choroby.

Ks. Nowak mówi o niedoborze osób świeckich, które mogłyby wspierać ludzi ciężko chorych na oddziałach szpitalnych, szczególnie tych osób, które nie życzą sobie w takich chwilach wsparcia obecnych na oddziałach kapelanów chrześcijańskich. Obecność takich osób pozwoliłaby na oddzielenie opieki duchowej od opieki duszpasterskiej.

Onkolog dziecięcy, Dr. Patrycja Marciniak–Stępak  mówiła z kolei o konieczności kształtowania umiejętności komunikacyjnych lekarzy. Porównała relację pacjenta, lekarza i całego personelu szpitala do zespołu rozgrywającego mecz, w którym po drugiej stronie staje do walki choroba. Przypomniała, że tylko strzelając do jednej bramki można odnieść w tej walce zwycięstwo.

Antropolog i Filozof Michał Musielak mówił, o tym, że często przekraczając próg szpitala przestajemy być indywidualnymi osobami, a stajemy się pacjentami, przypadkami medycznymi, zatracając nie tylko prywatność ale także godność osobistą i że taki stan jest niejako wpisany w status bycia pacjentem. Aby uniknąć wpędzania ludzi w takie poczucie, konieczna jest empatia na każdym etapie opieki nad pacjentem, a jeżeli ktoś jest jej pozbawiony, co jest możliwe, powinien nabyć takich kompetencji poprzez szkolenie.

Prof. dr hab. n. praw. Dorota Karkowska – Wykładowca UJ. podkreśliła, że po 30 latach mówienia w Polsce o prawach pacjenta nadal nie udało się wypracować przestrzegania podstawowych praw, a więc:

– prawa do godności

– prawa do intymności

– prawa do informacji

– prawa do zgody.

Kolejną osobą, która zabrała głos był Dyrektor  Ortopedyczno-Rehabilitacyjnego Szpitala Klinicznego im. Wiktora Degi Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu dr Przemysław Doroszewski, który wykazał, jak z jednej strony teoria zderza się z praktyką, a z drugiej strony jak często zdarza się że ślepe przestrzeganie zaleceń odgórnych szkodzi pacjentom.

Z Wygłoszonych wykładów przebijało się odmieniane przez wszystkie przypadki jakość leczenia i to co ona oznacza, a jest to przede wszystkim dostępność. Podkreślano również to, że ludzie częstokroć nie rozumieją zasad solidaryzmu społecznego.

Żeby kogoś zrozumieć, trzeba go wysłuchać, postarać się zrozumieć i poznać. W końcu każdy bliski był kiedyś obcym.

Druga część panelowa otwarta została przez Piotra Brombera.

Konstytucyjna zasada prawa do prywatności a prawa pacjenta
prof. dr hab. Monika Urbaniak, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu

A po jego wystąpieniu wysłuchaliśmy wykładu Dr, Martyny Borowczyk na temat „Roli duchowości pacjentów w procesie powrotu do zdrowia.”. Pani doktor mówiła o tym jak kwestie duchowości poruszane są w innych krajach i jak ta kwestia wygląda w Polsce.

Następnie wykład na temat „Kultura ma znaczenie” wygłosiła Pani Profesor Ewa Baum. (slajdy)współautorka monografii ‘Kulturowe uwarunkowania opieki nad pacjentem”, podkreśliła jak ważne jest poszanowanie różnorodności i odrębności kulturowej. Są to kwestie niezwykle istotne w procesie leczenia, kiedy osoba trafiająca w tryby systemu opieki zdrowotnej, co już samo z siebie nie jest sytuacją komfortową, a w przypadku osób zanurzonych w innej kulturze stanowi czasem problem nie do przejścia.  I Tak na przykład ze względu na różne podejścia do kwestii nagości pacjenci rożni kulturowo stanowią spore wyzwanie dla ratownictwa medycznego. Poruszono również kwestie współpracy z pacjentem obcojęzycznym i w tym miejscu podniesiony został problem braku dostępności tłumaczy, którzy mogli by wspierać tak pacjentów jak i personel medyczny w procesie komunikacji, który jest przecież podstawą wywiadu medycznego.

 

Następnie poznaliśmy rolę właściwej komunikacji • Na początku było słowo…. – jak mówić o prawach pacjenta?
dr Maria Nowosadko, dr Rafał Staszewski – Uniwersytet Medyczny w Poznaniu, Agencja Badań Medycznych

Gdzie podkreślano że chodzi na dobrą sprawę nie o to co się mówi, ale o sposób w jaki się mówi. W sytuacji kiedy jesteśmy pacjentami i dostajemy informacje na temat swojego stanu zdrowia, skomplikowany język medyczny, którym posługują się lekarze nie jest jedynym problemem w procesie zrozumienia, często jest to jedynie wierzchołek góry lodowej.

Pamiętajmy, bez względu na to czy jesteśmy medykami czy pacjentami: Za komunikat odpowiada nadawca! A Więc jeżeli chcemy wytłumaczyć lekarzowi jakie są objawy naszej choroby, jak się w danej chwili czujemy, jakie przyjmujemy leki przygotujmy się do tej rozmowy, szanując czas jaki lekarz dla nas ma, z jednej strony dajemy sobie możliwość uporządkowanego przekazania pełnych informacji o sobie, a z drugiej zyskamy czas na to aby lekarz mógł skutecznie przekazać nam informacje o tym jaka jest diagnoza, jakie badania musimy wykonać i jakie leczenie jest dla nas optymalne.

Od teorii do praktyki – codzienne problemy polskich pacjentów
Anna Ruszczak, Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Poznaniu

• Na początku było słowo…. – jak mówić o prawach pacjenta?
  dr Maria Nowosadko, dr Rafał Staszewski – Uniwersytet Medyczny w Poznaniu, Agencja Badań Medycznych

Autor: Katarzyna Szczepańska

20 kwietnia 2023