Stomia i lekcje WF - ćwiczyć, czy nie ćwiczyć?

Stomia bywa wynikiem choroby przewlekłej lub wypadku. Bywa też efektem wady wrodzonej lub choroby onkologicznej. Stomia to pomost na nowo łączący z życiem. Często bardzo jakościowym i nie odbiegającym od tego, którym żyją osoby bez stomijnego woreczka.

Stomikami zostają ludzie w każdym wieku: niemowlęta, dzieci szkolne, młodzież, młode osoby pełnoletnie, osoby dojrzałe, a także seniorzy.

W odniesieniu do życia ze stomią pojawia się wiele pytań, na które odpowiadamy tu, systematyzując wiedzę na temat codzienności ze stomijnym woreczkiem, pokazując, że zrozumienie stomii pozwala lepiej i pełniej z nią żyć.

Jednym z tematów, który budzi niepokój (zwłaszcza rodziców dzieci ze stomią), jest temat funkcjonowania dziecka lub nastolatka ze stomią w publicznej przestrzeni, jaką jest szkoła.

Czy młodociane osoby ze stomią mogą chodzić do zwykłej szkoły, czy mogą uczestniczyć w warsztatach i wycieczkach, czy mogą chodzić na basen i brać udział w lekcjach WF? Na te wszystkie pytania z całą stanowczością odpowiedzieć można: tak, oczywiście. Jeśli nie ma ku temu przeciwwskazań medycznych, młody stomik może w pełni uczestniczyć w życiu szkolnym.

Jak to wygląda w praktyce, przedstawimy dziś na przykładzie tematu lekcji wychowania fizycznego.

Stomia i WF – można, czy nie można?

Można, ale pod pewnymi warunkami. Uczeń ze stomijnym woreczkiem może uczestniczyć w zajęciach wychowania fizycznego, ale powinien pamiętać o kilku ważnych zasadach, aby zapewnić sobie bezpieczeństwo i komfort.

Jeśli nie ma przeciwwskazań medycznych, wręcz nie należy unikać aktywności fizycznej i nie należy odradzać jej swojemu dziecku. Warto pamiętać, że regularna aktywność fizyczna jest bardzo zalecana, ponieważ pomaga w utrzymaniu ogólnej sprawności i dobrego samopoczucia, także u osób ze stomią.

Co warto wziąć pod uwagę podczas ćwiczeń na WF, mając stomię?

By nie narażać się na stres i dobrze przygotować do powrotu na lekcje wf, warto wziąć pod uwagę kilka istotnych punktów, których przestrzeganie ułatwi życie ze stomią w szkole.

1. Konsultacja z lekarzem i nauczycielem WF
   Przede wszystkim dobra komunikacja. To ona pomaga zrozumieć i zapamiętać, na co należy zwrócić uwagę, zarówno będąc młodym stomikiem, jak i nauczycielem, który ma z osobą z woreczkiem kontakt. Na przykład – podczas lekcji WF. Reasumując, przed rozpoczęciem zajęć ruchowych warto skonsultować się z lekarzem i pielęgniarką stomijną, aby upewnić się, że nie ma przeciwwskazań do danej aktywności fizycznej (- lekarz) i aby jak najlepiej dobrać sprzęt na okoliczność większego i częstszego ruchu (- pielęgniarka / opiekunka stomijna).
   Dobrze jest też poinformować nauczyciela WF o posiadanej przez ucznia stomii. Nie jest to obowiązkiem, niemniej może wpłynąć na lepsze zrozumienie pewnych ograniczeń i potrzeb, które mogą dotyczyć dziecka/nastolatka ze stomią podczas lekcji WF. Dotyczy to na przykład zwolnienia z forsownych ćwiczeń oraz umożliwienia dodatkowej przerwy na odpoczynek.
2. Odpowiedni sprzęt stomijny
   Jest kluczowy, by czuć komfort podczas bardziej intensywnych zajęć ruchowych. By czuć się pewniej wykonując ćwiczenia, warto:
   • stosować płytki i worki stomijne, które są bardziej wytrzymałe i odpowiednie do aktywności fizycznej;
   • stosować pas ochronny, który zabezpiecza stomię i worek przed uszkodzeniem lub przesunięciem podczas ruchu.
3. Odpowiednia odzież sportowa
   Do zajęć polegających na ruchu warto wybrać wygodne ubrania, które nie uciskają stomii i zapewniają swobodę ruchów.
4. Rodzaj ćwiczeń
   Nie wszystkie ćwiczenia są jednakowo bezpieczne dla osób ze stomią. Zwłaszcza, gdy weźmie się pod uwagę staż z woreczkiem i przygotowanie organizmu do bardziej forsownej aktywizacji.
   Stoma-bezpieczne aktywności to:
   • lekkie przebieżki, marsze, jazda na rowerze;
   • ćwiczenia wzmacniające mięśnie, np. w pozycji leżącej;
   • gry zespołowe, takie jak siatkówka czy koszykówka
     (z wyjątkiem intensywnego kontaktu fizycznego);
   • rozciąganie, joga, pilates.
   Z kolei ćwiczenia wymagające ostrożności to:
   • wszelkie aktywności obciążające mięśnie brzucha. Zaliczamy do nich m.in. brzuszki, nożyce, świecę lub podnoszenie ciężarów, zarówno w pozycji leżącej, jak i stojącej. Przed włączeniem tych ćwiczeń zaleca się, by skonsultować ten temat z lekarzem. To ważne, bo pozwoli uniknąć ryzyka przepukliny okołostomijnej.
   • sporty kontaktowe, np. piłka nożna czy piłka ręczna, także niosą z sobą ryzyko urazu stomii i jej okolic, dlatego powinny być wykonywane tylko po odpowiednim zabezpieczeniu brzucha.
5. Przerwy i odpoczynek
   Zwłaszcza młodzież nie chce odstawać od rówieśników, także w temacie sprawności, dlatego często na równi z osobami bez stomijnego woreczka wykonuje forsowne ćwiczenia, nie oczekując taryfy ulgowej. Dobrze jednak mieć świadomość, że życie ze stomią wymaga odrobinę większej troski o siebie. Pamiętajmy i przekażmy naszym dzieciom ze stomią, że poprosić o dodatkowy czas, bądź chwilę przerwy, nie jest wcale oznaką słabości, lecz świadomości i dojrzałości. Warto słuchać swojego ciała i robić przerwy, jeśli tylko wyśle ono sygnał świadczący o nadmiernym zmęczeniu lub dyskomforcie.
   Bezwzględnie natomiast należy przerwać lub odstąpić od wykonywania ćwiczeń, w przypadku uczucia bólu, podrażnienia skóry wokół stomii lub problemów ze sprzętem stomijnym.  
6. Higiena i pielęgnacja po ćwiczeniach
   Po lekcji WF warto sprawdzić stan płytki stomijnej i skóry wokół stomii, ponieważ intensywny ruch i pocenie mogą wpływać na jej przyczepność.

Stomik może nie brać zwolnienia z WF-u

A tak naprawdę, nawet nie powinien, jeśli lekarz nie widzi przeszkód, by nastolatek z woreczkiem stomijnym uczestniczył aktywnie w zajęciach wychowania fizycznego.

Zwłaszcza, że korzyści płynące z uczestniczenia w zajęciach WF są dla młodego stomika nie do przecenienia i aktywny udział w lekcjach WF może mu przynieść wiele pozytywnych efektów.

By wspomnieć tylko kilka z nich, wymienić należy:

• poprawę kondycji fizycznej - regularna aktywność wspomaga układ krążenia, mięśnie i ogólną sprawność.
• wsparcie psychiczne - aktywność fizyczna pomaga w akceptacji stomii i budowaniu pewności siebie.
• integracja społeczna - udział w zajęciach WF wspiera relacje z rówieśnikami i redukuje poczucie izolacji.

Stomia nie ogranicza nikogo. Nie ogranicza też młodzieży szkolnej

Wręcz przeciwnie – stwarza nowe perspektywy i otwiera nowe możliwości. Dlatego właśnie młode osoby ze stomią mogą z powodzeniem uczestniczyć w zajęciach WF. Warto jednak pamiętać o odpowiednim przygotowaniu do aktywizacji i zabezpieczeniu stomii. Pamiętajmy też, że młody stomik to przede wszystkim nastolatek, który nie chce się wyróżniać innością i nie potrzebuje taryfy ulgowej od życia, jakie wiodą jego rówieśnicy. Warto uszanować jego wolę, ukazując jednocześnie, że dbałość o siebie nie jest słabością, lecz wyrazem dojrzałości i dalekowzroczności.

Tekst: Iza Janaczek
Foto: Pixabay