Stomia i brak odbytu. Co to jest efekt Barbie Butt?

W przypadku stomii w temacie odbytu mamy dwie opcje. Może on zostać zachowany lub należy go usunąć, co w pewnych sytuacjach jest absolutną koniecznością. Operacja usunięcia odbytu nosi nazwę proktektomii i wykonywana jest najczęściej w przypadku wyłaniania stomii z powodu raka odbytnicy, a także z powodu fizycznego uszkodzenia odbytu lub agresywnych przebiegów chorób z grupy nieswoistych zapaleń jelit, czyli choroby Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (w sytuacji, gdy choroby zajmują ten konkretny odcinek jelita).

Operacja usunięcia odbytu obarczona jest ryzykiem powikłań takich jak infekcje, krwawienia czy zaburzenia sfery seksualnej. Decyzję o całkowitym usunięciu odbytu zawsze podejmuje lekarz w oparciu o stan jelita grubego, w szczególności odbytnicy i odbytu.

W przypadku wyłonienia kolostomii stałej usuwa się część jelita grubego, odbytnicę i odbyt. W przypadku wyłonienia ileostomii stałej usuwa się całe jelito grube, odbytnicę i odbyt. W obu przypadkach usunięcie odbytu jest sygnałem, że mamy do czynienia ze stomią stałą, czyli wyłanianą już na zawsze.

Efekt Barbie Butt – co to takiego?

To dość nietypowe i humorystyczne określenie pojawiło się najpierw poza granicami naszego kraju w kontekście osób z wyłonioną stomią i usuniętym odbytem. Z czasem przywędrowało także do Polski. „Barbie butt” znaczy w wolnym tłumaczeniu: „tyłek Barbie”, co w humorystyczny sposób ma opisywać wygląd stomika lub stomiczki w miejscu poniżej pleców i kości ogonowej.

Ta specyficzna nazwa pochodzi bezpośrednio z opisu wyglądu obszaru pooperacyjnego, który – po usunięciu odbytu i zszyciu rany – przypomina pośladki lalki Barbie: gładkie, z lekkim zagłębieniem, ale bez żadnych otworów.

Użycie takiego nieformalnego opisu efektu, bądź co bądź, poważnej operacji spowodowane jest próbą ocieplenia, znormalizowania sytuacji, w której człowiek pozbawiony jest tego, co mają przecież wszyscy.

Używanie niemedycznego żargonu i normalizowanie tego tematu ułatwia komunikację i zmniejsza stres związany z operacją i jej efektem końcowym.

Choć nazwa „Barbie butt” brzmi cokolwiek niemedycznie, szybko przyjęła się wśród osób z kolostomią i ileostomią. Coraz częściej pada również z ust lekarzy, którzy wiedzą, jak ważne jest zminimalizowanie stresu i strachu pacjenta przed operacją. Poza tym, nie bez znaczenia jest fakt, że niemedyczny żargon z humorystycznym akcentem ułatwia stomikom mówienie o swoich doświadczeniach, co powoduje, że oswajają z tym nowym i trudnym tematem zarówno siebie, jak i swoje otoczenie.

Jak dbać o miejsce „po odbycie”?

Tak jak o każdy fragment ciała. Stosując higienę, regularność i dbałość.

Barbie butt, czyli fragment ciała, w którym operacyjnie usunięto odbyt, należy myć ciepłą wodą i neutralnym mydłem. Nie należy używać środków mogących podrażniać świeżo operowane miejsce, nie należy go też pocierać czy nadwyrężać, np. przez długie przebywanie w pozycji siedzącej.

Pamiętajmy, że miejsce usunięcia odbytu zostaje zszyte i wymaga wygojenia się ran. By w tym newralgicznym czasie zmniejszyć ryzyko powikłań, należy o nie dbać z wytężoną uwagą i należytą uwagą.

Wygojenie się ran pooperacyjnych. Jak dbać o operowane miejsce?

• W pierwszym okresie po operacji stosując regularną opiekę nad raną.
  Zaszyty obszar wymaga regularnego sprawdzania, aby upewnić się, że rana goi się prawidłowo. Jeśli rana nie jest jeszcze w pełni zagojona, należy stosować opatrunki zgodnie z zaleceniami lekarza.
• Przestrzegając zaleconych wizyt kontrolnych i kontrolując stan gojenia się rany.
  Należy monitorować, czy w okolicy rany nie pojawiają się oznaki infekcji, takie jak zaczerwienienie, obrzęk, ropna wydzielina lub ból. W przypadku jakichkolwiek niepokojących objawów, należy natychmiast skontaktować się z lekarzem.
• Unikając podrażnień. W czasie gojenia się ran zaleca się noszenie luźnej odzieży i bielizny, tak by uniknąć tarcia i podrażnień.
• W przypadku podrażnień stosując ochronne maści przepisane przez lekarza.
• Unikając nadmiernego nacisku na operowane miejce.
  W praktyce oznacza to unikanie długiego siedzenia. W razie potrzeby, w pierwszym czasie po opuszczeniu szpitala można stosować specjalne poduszki dla pacjentów po operacjach odbytu, które minimalizują nacisk na okolicę rany.
• Regularnie myjąc okolicę zaszytego odbytu, przy użyciu ciepłej wody i neutralnego, bezzapachowego mydła.
• Dokładnie osuszając gojące się miejsce.

Psychologiczny aspekt posiadania/usunięcia odbytu

Wydawać by się mogło, że stomia sama w sobie – z całym pakietem nowej, niejasnej, często rutyny – stanowi problem nie do przepracowania. I to prawda. Wielu stomików mierzy się z brakiem umiejętności zaakceptowania nowego życia, które obejmuje m.in. szeroko pojęty temat zmiany woreczka i dbania o stomię. W tej sytuacji pomija się potężny ciężar psychologiczny związany z koniecznością usunięcia odbytu. A temat ten również budzi skrajne emocje, z których na pierwszy plan najpierw przebija się strach, a później - wielki opór.

Nierzadko informacja o konieczności usunięcia odbytu jest przysłowiową kroplą, która przelewa czarę. Strach przed stomią w połączeniu z perspektywą całkowitego usunięcia tego, co od zawsze mają wszyscy „normalni” ludzie, od razu nadaje kierunek myślom na temat siebie w nowej rzeczywistości.

Z powodu stomii, która sama w sobie bywa trudnym tematem (zwłaszcza dla przyszłych lub nowych stomików) o efekcie usuniętego odbytu mówi się stosunkowo rzadko. Choć zagadnienie to budzi często skrajne emocje zarówno u przyszłych stomików, jak i tych świeżo wyłonionych.

Dlatego właśnie nie należy ignorować faktu, że usunięcie odbytu wiąże się z istotnymi konsekwencjami psychologicznymi, które mogą mieć duży wpływ na emocjonalne i społeczne funkcjonowanie osoby ze stomią.

Usunięcie odbytu często bardzo mocno zaniża samoocenę a także poczucie własnej wartości i - tożsamości. Brak akceptacji siebie w procesie akceptacji stomii to wielki krok w tył. Z tego właśnie powodu warto pochylić się nad tym problemem, próbując go zrozumieć i – szukając możliwości pomocy i wsparcia osób, które mierzą się z tą podwójną zmianą w swoim życiu.

Co stanowi największy problem w kontekście usunięcia odbytu?

Pacjentami przed operacją wyłonienia stomii stałej (co wiąże się z usunięciem odbytu) często targają wielkie emocje. Nierzadko wizualizacja nowego życia przy założeniu, że na pewno będzie ono inne i gorsze powoduje, że odkładają oni operację, nie chcąc zgodzić się na tak wielkie i nieodwracalne zmiany.

Z kolei stomicy już po operacji wyłonienia stomii obejmującej także usunięcie odbytu, z powodu tych samych obaw nierzadko zamykają się w sobie, odsuwając od bliskich i żyjąc w ciągłym poczuciu straty i krzywdy.

Co wpływa na tak destrukcyjny i zniekształcający rzeczywistość tok myślenia?

• Zmiana obrazu ciała i brak samoakceptacji nieodwracalnych zmian
• Poczucie straty
• Lęk i depresja spowodowana ciągłym poczuciem osamotnienia i niezrozumienia
• Zagrożone poczucie niezależności i samowystarczalności
• Zbyt małe/nieumiejętne wsparcie ze strony bliskich

Zrozumienie. Zgoda. Akceptacja.

To trzy składowe jakościowego życia ze stomią. Nierzadko – nie do osiągnięcia bez dobrego, empatycznego człowieka obok. Samotne zmaganie się z przepracowaniem krzywd i poczuciem straty, to nadludzki wysiłek. Często niemożliwy do pokonania w pojedynkę. Bądźmy obok. Obserwujmy uważnie. Słuchajmy i opowiadajmy własną historię. Być może także tę związaną z własną drogą do akceptacji Barbie Butt. Inspirujmy, umiejętnie motywujmy i uważnie bądźmy obok, bo dobre, uważne i motywujące bycie obok to jedna z najlepszych form pomocy.

Tekst: Iza Janaczek
Foto: Pixabay