Badanie moczu i kału

Badanie kału jest częstym badaniem diagnostycznym zarówno w kierunku pasożytów, jak również profilaktyki nowotworu jelita grubego. Przeprowadza się je w każdym wieku, tak u dorosłych, jak i u dzieci. W przypadku osób z właściwym ukształtowaniem przewodu pokarmowego nie wydaje się ono trudne, jednak sytuacja komplikuje się w przypadku osób ze stomią. W jaki sposób przygotować się do prawidłowego pobrania kału do badania mikrobiologicznego u pacjenta z wyłonioną kolostomią lub ileostomią?

Procedura pozyskiwania materiału do badania jest bardzo podoba do tej, jaka obowiązuje u osób zdrowych, z tą różnicą, że treść w zależności od preferencji pobieramy bezpośrednio ze stomii lub prosto z worka stomijnego. Inne zasady są spójne z powszechnie obowiązującymi, czyli pamiętamy o tym, że:

• pobierany kał musi być świeży (w przypadku pobierania kału z worka stomijnego, może on być uprzednio maksymalnie 24 godziny na skórze);
• próbka powinna pochodzić z trzech różnych miejsc;
• pojemnik, w którym umieścimy kał, musi być czysty i suchy;
• pobrany do badania kał powinien mieć wielkość orzecha włoskiego. W przypadku jego płynnej formy pobieramy około 1 ml.

Po pobraniu materiału pojemnik szczelnie zamykamy oraz przechowujemy w temperaturze 2-8 st. C, pamiętając, że niezależnie od temperatury próbkę należy jak najszybciej dostarczyć do laboratorium lub punktu pobrań. Materiał do badań powinien być zebrany w trakcie normalnej diety – wyniki badań przeprowadzonych podczas głodzenia się lub spożywania obfitych posiłków mogą wyjść niemiarodajne. Jeśli próbkę zbieramy w celu badania na krew utajoną, należy unikać pobierania materiału w okresie okołomenstruacyjnym oraz podczas miesiączki, gdyż obecna krew może zaburzyć otrzymane wyniki.

Jeśli pobieramy kał z powodu podejrzenia nosicielstwa salmonelli lub shigelli, przed pobraniem materiału należy zaopatrzyć się w trzy wymazówki na żelowym podłożu. Kał wielkości ziarenka ryżu pobieramy w ciągu kolejnych trzech dni o stałej godzinie. Materiał odpowiednio zabezpieczony przechowujemy w lodówce i w dniu zebrania ostatniej porcji dostarczamy do punktu pobrań. Pamiętajmy, że nie mogą minąć więcej niż 72 godziny od pierwszego pobrania do chwili dostarczenia materiału do badania, dlatego też bezpośrednio po zebraniu ostatniej próbki musimy wybrać się do punktu pobrań.

Kolejnym badaniem, które dostarcza nam bardzo dużej ilości danych diagnostycznych, jest badanie moczu. Badanie na posiew jest standardowym badaniem, które wykonuje się, gdy pojawiają się objawy wskazujące na zakażenie dróg moczowych. Stwierdzenie obecności bakterii oraz oszacowanie ich wrażliwości na terapię antybiotykową pozwala opracować właściwą terapię lekową. Posiew powinien być wykonany przed podaniem pierwszej dawki leku, a w przypadku badań kontrolnych po kilku dniach od zakończenia leczenia. Tak jak w przypadku pobierania kału, osoby oddające mocz w sposób naturalny nie mają z pobraniem materiału do badania większych problemów. Sytuacja jednak komplikuje się w przypadku osób z urostomią, ponieważ przede wszystkim pobranie moczu bezpośrednio z worka stomijnego wiąże się z niemiarodajnym wynikiem, co oznacza, że próbkę należy pobrać bezpośrednio ze stomii.

Żeby pobrać prawidłowo mocz:

• poniższe czynności wykonujemy po nocy (aby pobrać poranny mocz);
• dokładnie myjemy najpierw ręce wodą z mydłem, a następnie stomię samą wodą;
• staramy się pobrać mocz ze stomii bezpośrednio do przygotowanego wcześniej suchego i czystego pojemnika;
• staramy się, aby mocz pochodził ze środkowego strumienia.

Jeśli mamy problem z pobraniem moczu bezpośrednio ze stomii, możemy posłużyć się cewnikiem. Pamiętajmy, że niezależnie od sposobu pobrania próbki, mocz przechowujemy w szczelnie zamykanym pojemniku w temperaturze 2-8 st. C. Zebrany materiał należy przekazać do punktu pobrań, najszybciej jak jest to możliwe. Najlepiej, aby czas od pobrania do dostarczenia nie przekroczył 3 godzin. Warto także pamiętać o tym, żeby przez planowanym badaniem moczu unikać znacznych wysiłków fizycznych oraz długotrwałego maszerowania, a w dzień przed pobraniem materiału do badania należy powstrzymać się od stosunków płciowych. Z uwagi na niemiarodajne wyniki badania nie należy również wykonywać w okresie okołomenstruacyjnym oraz w czasie menstruacji.

W przypadku konieczności pobrania moczu do całodobowej zbiórki moczu należy przede wszystkim zaopatrzyć się w specjalny pojemnik do moczu z podziałką. Zbiórkę należy rozpocząć rano pierwszy poranny mocz oddajemy do toalety, a każdy kolejny gromadzimy w zakupionym, suchym oraz czystym jednorazowym pojemniku. Mocz musi być zbierany przez 24 godziny, a ostania porcja oddana do pojemnika będzie porannym moczem z dnia następnego. Zebrany materiał należy umieścić w jednorazowym pojemniku w chłodnym, zaciemnionym miejscu. Po zakończeniu zbiórki należy zmierzyć objętość zebranego moczu, a do badania dostarczyć od 50 do 100 ml wymieszanego moczu z pojemnika zbiorczego z dokładną informacją o całkowitej objętości zebranej próbki. W przypadku posiadania stomii procedura jest taka sama. Całość zebranego moczu z worka stomijnego przelewamy do pojemnika i stamtąd pobieramy próbkę. Pamiętajmy, że jeżeli jakakolwiek porcja moczu została oddana do toalety nie znajdzie się w przygotowanym pojemniku a wynik badania może być wyjść nieprawidłowo i w związku z czym będzie błędnie sugerował nieprawidłowości lub ich nie pokaże. Ze względu na możliwość zatuszowania wyników zbiórki nie powinno się jej również wykonywać w okresie okołomenstruacyjnym i w czasie menstruacji.
 

Tekst: Joanna Zakrzewska
Foto: pixabay

Pielęgniarka z ponad dwudziestopięcioletnim doświadczeniem. Od pięciu lat zajmuje się stomikami w poradni Szpitala Bielańskiego w Warszawie. Człowiek o wielkiej empatii i jeszcze większej wiedzy. Romantyczka, która stawia sobie realne wymagania, bo w życiu trzeba mieć jasno określony cel.