Trudne stoma-nazwy. Co to jest convex?

Temat stomii to nie tylko zmiana rutyny. To nie tylko zmiana sposobu myślenia. To także wiele słów i sformułowań, które czynią życie z woreczkiem prostszym lub trudniejszym. Wszystko zależy od tego, czy dane słowo – lub sformułowanie jest dla osoby ze stomią znane i – co ważniejsze, czy jest zrozumiane.

Dziś z cyklu trudne stoma-nazwy – convex.

Mało jest słów, które mówią mniej niż słówko „convex”. A to wielki błąd, ponieważ to ważne słowo, które dobrze zrozumiane powoduje lepsze zarządzanie własną stomią i – życiem.
Słowo convex związane jest ze sprzętem stomijnym (sprzęt stomijny to worki + płytki stomijne lub worki stomijne z już wbudowaną płytką).

Płytki stomijne dzielimy na płaskie i wypukłe. A „convex” to inna nazwa płytki wypukłej.

Niedawno rozmawiałam z osobą, która nie umiała odnaleźć się w temacie rodzajów stomijnych płytek. Skarżyła się, że treść stomijna wciąż podcieka pod płytkę i drażni jej skórę, czyniąc ją bolesną i że worki wciąż się odklejają. I to wszystkie, bez wyjątku, a testowała różne ich marki. Na pytanie, jaki rodzaj płytek stosuje, niestety nie umiała odpowiedzieć. Okazało się, że dla niej worek stomijny był tylko workiem stomijnym. Bez niuansów. A właśnie one są tu najważniejsze, bo prawdopodobnie to temu każdy worek przeciekał i się odklejał. Ale od początku.

Co to jest convex i jak wygląda?

Słowo „convex”, w kontekście woreczków stomijnych, odnosi się do specjalnego rodzaju płytki stomijnej (czyli części worka stomijnego, która przyklejana jest do skóry wokół stomii).

Płytki typu convex charakteryzują się wypukłym kształtem. Dzięki temu kształtowi płytki lepiej przylegają do skóry. Szczególnie w przypadku trudnych do zaopatrzenia stomii – a także stomii płaskich lub minimalnie wystających nad skórę brzucha.

Płytka stomijna typu convex przypomina zwykłą klasyczną płaską płytkę z małym wyjątkiem. Jest nim charakterystyczna wypukłość wznosząca się kilka milimetrów nad poziom reszty płytki.

Płytka stomijna typu convex składa się więc z:

• widocznej wypukłości w jej centralnym miejscu. Może być ona miękka lub twardsza, w zależności od potrzeb pacjenta.
• środka płytki. W centralnej części płytki znajduje się otwór, który należy dopasować do rozmiaru stomii. Może być formowany ręcznie lub przycinany do odpowiedniego rozmiaru stomii tak, aby idealnie do niej pasował. (Uwaga! Otwór należy wyciąć tak, by był minimalnie większy niż obwód stomii).
• przylepca. Pod całą płytką znajduje się warstwa klejąca, która przylega do skóry, zapewniając stabilność i zapobiegając wyciekom (dokładnie tak jak w przypadku płytek płaskich).

Płytka typu convex może być połączona z woreczkiem i stanowić jedną całość, a może być oddzielną częścią. Ten model dotyczy sprzętu stomijnego (worków stomijnych) dwuczęściowych – osobno płytka, osobno worek.

Dlaczego tak ważny jest rodzaj płytki stomijnej?

Ponieważ jego właściwy dobór gwarantuje zminimalizowanie ryzyka podciekania treści stomijnej pod płytkę i odklejanie się worka. Pamiętajmy, że kontakt treści jelitowej ze skórą często kończy się jej podrażnieniem i uszkodzeniem, co powoduje ogromny dyskomfort i bolesność. Taki stan rzeczy znacznie wpływa na jakość życia ze stomią.

Gdy więc woreczki, jakich dotychczas używał stomik, nagle zaczynają się same odklejać, warto zwrócić uwagę na stosowany rodzaj płytki.

Taka sytuacja zdarza się bardzo często, zwłaszcza w pierwszych tygodniach, jakie mijają od daty operacji wyłonienia. Powodem jest zmieniająca się wielkość stomii. Stomia tuż po operacji bywa większa i obrzmiała z powodu szwów i ingerencji chirurgicznej w jej sąsiedztwie. Wraz z upływem czasu opuchlizna maleje aż do zupełnego zniknięcia. Usunięte zostają też szwy nałożone wokół stomii. To czas w którym kształtuje się właściwa wielkość stomii. Wtedy też często okazuje się, że maleje ona na tyle, że worki z płaską płytką nie mają już zastosowania. Taki stan rzeczy manifestuje się podciekaniem treści z woreczka na skórę pod płytkę, a finalnie niekontrolowanym odklejaniem się worka. W takich wypadkach problem znika po zamienieniu worków z płytką płaską na worki z płytką wypukłą. I nie pomaga wielokrotne zmienia worka w ciągu doby. Jeśli problem dotyczy używania niewłaściwego rodzaju płytki efekt będzie taki sam, bez względu na ilość zużytych worków.

Jeśli więc w kontekście problemu odklejania się worka stomik usłyszy pytanie: „używasz (używa Pan/Pani) zwykłych worków czy convexów?” warto zwrócić uwagę właśnie na ten szczegół. Pamiętajmy, że nie zawsze worki dobrane do stomii w szpitalu tak samo pasują po kilku tygodniach – miesiącach nowego z nią życia.

Zdecydowanie warto obserwować swoją stomię i warto pytać o wszystko, co niepokoi opiekunkę stomijną, pielęgniarkę bądź naszych wolontariuszy, którzy zostali przeszkoleni tak, by podpowiadać możliwe rozwiązania problemu. A pierwszym, jakie pojawia się w kontekście wciąż odklejających się worków jest pytanie: „używasz płytek płaskich czy convexów?”

Zatem – co to „convex”, to płytka stomijna inna niż płaska i często właśnie ona ratuje trudne sytuacje

Drogi Stomiku jeśli borykasz się z problemem odklejania się worków stomijnych, który zamyka Cię de facto w domu i w poczuciu osamotnienia, i widzisz, że Twoja stomia jest zdecydowanie mniejsza niż była zaraz po operacji, skonsultuj ten fakt z opiekunką/pielęgniarką stomijną. Być może zmiana rodzaju płytki stomijnej zakończy problem podciekania treści i odklejania się worków.

Płytki typu convex stosuje się zarówno przy efekcie szybkiego zmniejszenia się stomii tuż po operacji, jak również w przypadku stomii równych ze skórą, minimalnie wystających ponad jej poziom, a także tych znajdujących się poniżej poziomu skóry brzucha.

Gdy mamy do czynienia z którąś z tych opcji, (dla dobra skóry pod stomijną płytką i komfortu psychicznego) warto zrezygnować z płytek płaskich, które będą pogłębiać problem podciekania treści i bolesnych uszkodzeń skóry pod płytką.
Bo potwierdzonym faktem jest, że jeśli do zaopatrzenia „stomii niskiej” lub tzw. trudnej zostanie użyty woreczek z płaską płytką, jest niemal pewne, że część treści jelitowej zamiast trafić do woreczka będzie podciekać pod płytkę. Dodatkowo – źle dobrany woreczek będzie się odklejał w sposób nieautoryzowany, czyli w najmniej spodziewanym momencie.

Dlatego tak ważne jest reagowanie na wszelkie zmiany, jakie pojawiają się podczas życia ze stomią. I co bardzo ważne - gdy temat się powtarza – nie należy czekać, aż „samo przejdzie i się unormuje”. Zwłaszcza wtedy warto szukać profesjonalnej pomocy. Co w praktyce oznacza konsultację z opiekunką/pielegniarką stomijną.

Stomia nie musi boleć...

Fakt posiadania stomii nie musi boleć. Ani psychicznie, ani fizycznie. W celu maksymalnego zmniejszenia dyskomfortu, jaki pojawić się może podczas życia ze stomijnym woreczkiem, warto zadbać o właściwie dobraną płytkę stomijną (czyli mówiąc prościej – o właściwie dobrany woreczek). I warto pamiętać, że jeden rodzaj płytki stomijnej wcale nie musi pasować już „na zawsze”.

Co więcej, to właśnie rodzaj płytki często okazuje się kluczowym i sprawia, że stomia przestaje być problemem nie do ogarnięcia. Nie bójmy się więc pytać. W temacie stomii nie ma pytań niewłaściwych, a te, które prowadzą do jej lepszego zrozumienia i poznania, sprawiają, że życie z woreczkiem staje się po prostu życiem, a nie tylko funkcjonowaniem, głównie we własnym domu.

Drogi Przyjacielu Stomiku, jeśli borykasz się z problemem samoistnego odklejania się woreczków, być może potrzebujesz płytek typu convex. Skonsultuj to. Być może okaże się, że ta zmiana zmieni też Twoje życie na lepsze.

Zapraszam do kontaktu. W ramach wolontariatu Bratnia Dusza masz możliwość bezpłatnych konsultacji stomijnych.

Tekst: Iza Janaczek
foto: blog Med4Me, Fundacja STOMAlife