Czy stomia wpływa na sen

Stomia to pytania. Zwłaszcza na początku życia z woreczkiem - jest ich całe mnóstwo. Jednym z podstawowych i głównych pytań, które pada prawie zawsze podczas rozmowy z osobą przygotowującą się do operacji wyłonienia stomii lub podczas rozmowy z nowym stomikiem, brzmi:
czy stomia wpływa na sen?

Zatem, by odkłamać stereotypy, usystematyzujmy ten temat.

Czy stomia wpływa na sen?

Oczywiście i z całą pewnością - tak. I prawie zawsze sprawia, że znów można spać dobrze, jakościowo i regularnie.

Ale – po kolei. Nie od razu uzyskuje się ten efekt, choć od razu jest możliwy.

Na początku był strach…

Przed tym, że treść będzie podciekać, jak tylko człowiek zmruży oko. Że worek się odklei i obudzimy się w sosie własnym, że przypadkiem położymy się na nim i wystrzeli… Te powody to nie przykłady hipotetyczne, lecz coś, czego osoby z woreczkiem boją się tak bardzo, że nie wierzą w to, że po długim czasie, jaki nierzadko poprzedza wyłonienie stomii – znów mogą spać bez kilku – kilkunastu wizyt w toalecie.

Mały staż bycia stomikiem powoduje, że wiele rzeczy związanych z życiem z woreczkiem zwyczajnie stresuje. I jest to absolutnie naturalna rzecz. Warto jednak skrócić ten czas do minimum i pracować nad tym, by posiadanie stomii nie kojarzyło się z lękiem i stresem, lecz tym, że dzięki niej znów wróciło dawne życie. By zrozumieć, co przeraża, warto to rozłożyć na czynniki pierwsze i spróbować sobie poukładać.

Co powoduje, że stomik boi się nocy z woreczkiem?

# obawa przed przeciekaniem
Strach przed wyciekiem treści jelitowej lub moczu z worka stomijnego w nocy może powodować niepokój i utrudniać zasypianie. Częste budzenie się w celu sprawdzenia stanu worka stomijnego może znacznie wpłynąć na jakość snu.

Jak temu zapobiec?

Dobierając sprzęt idealnie pasujący do rodzaju i specyfiki stomii, a także przykładając wagę do higieny stomii i jej okolic podczas zmiany woreczka. Pamiętajmy żeby przed przyklejeniem nowego woreczka, dokładnie oczyścić skórę wokół stomii, a także - równie dokładnie ją osuszyć.

# pełny worek stomijny
W nocy worek może się zapełnić, co powoduje uczucie dyskomfortu, konieczność zmiany pozycji lub nawet wstawanie w celu jego opróżnienia.
Dodatkowo gazy jelitowe mogą nadmiernie rozpychać worek (szczególnie w przypadku kolostomii lub ileostomii), co bywa uciążliwe.

Jak temu zaradzić?

Unikając (zwłaszcza przed snem) spożywania trunków z bąbelkami, a także obfitych posiłków. Warto też przed snem opróżnić worek stomijny lub go zmienić.

# dyskomfort fizyczny
Często bezwiedna zmiana pozycji podczas snu (np. przewracanie się na bok lub brzuch) może budzić, wywołując uczucie ciągnięcia płytki lub obawę o odklejenie się worka.

Jak temu zaradzić?

• Właściwie dobierając sprzęt, dla pewności oklejając przylepiec płytki półpierścieniami hydrokoloidowymi (wszystkie ich marki znajdziecie u naszego patrona i sponsora, w sklepach medycznych Med4Me).
• Unikając zwłaszcza przed snem spożywania trunków z bąbelkami, a także obfitych posiłków.
• Przed snem opróżniając worek stomijny lub go zmieniając.

# ból lub podrażnienie skóry
Zły, niejakościowy sen bywa efektem nie tylko stresu, ale i fizycznego dyskomfortu. Spowodowany być on może podrażnieniami skóry pod stomijną płytką, pieczeniem, swędzeniem lub realnym bólem. Jego przyczyną najczęściej bywa podciekanie treści pod stomijną płytkę i jej długotrwały kontakt ze skórą.

Jak temu zaradzić?

• Właściwie dobierając sprzęt stomijny i właściwie docinając otwór w płytce.
• Dbając o higienę skóry wokół stomii.
• Dokładnie oczyszczając skórę wokół stomii podczas zmiany woreczka.
• Stosując akcesoria dedykowane do ochrony skóry wokół stomii.
• Reagując zaraz przy wystąpieniu problemów skórnych i konsultując je z opiekunką stomijną.
• Przestrzegając pór zmiany woreczka. Zbyt długie trzymanie go na skórze skutkować może podciekaniem.

# problemy emocjonalne
Akceptacja stomii może być trudna, co prowadzi do stresu, depresji lub lęku, które wpływają na jakość snu.

Jak temu zaradzić?

• Konsultując temat ze specjalistą - opiekunka lub pielęgniarka stomijna może doradzić zmianę sprzętu lub akcesoriów.
• Szukając wsparcia i informacji o stomii na grupie wsparcia.
• Rozmawiając z innymi stomikami i dzieląc się z nimi swoimi obawami. Można to zrobić na grupie wsparcia lub na naszym fundacyjnym fanpage'u.
• Decydując się na pomoc psychologiczną.

Stomik może spać w każdej pozycji?

Zasadniczo – tak, ale nie każda będzie dla niego tak samo komfortowa. Zwłaszcza na początku drogi ze stomią. Dotyczy to zwłaszcza spania na brzuchu. Warto dopasować pozycję do własnej wygody, nie zapominając też o komforcie psychicznym.

By przybliżyć wady i zalety poszczególnych pozycji do spania, poniżej krótka charakterystyka tego, czego spodziewać się po każdej z nich:

1. pozycja „na plecach” (czyli na wznak)
   Zalety:
   • Najbardziej bezpieczna i komfortowa pozycja.
   • Nie powoduje nacisku na worek stomijny.
   • Minimalizuje ryzyko odklejenia się płytki.
   Dla większej wygody można użyć poduszki pod kolana, aby odciążyć dolną część pleców.
2. pozycja „na boku”
   Zalety:
   • Wygodna dla osób, które nie lubią spać na plecach.
   • Dobra pozycja, o ile worek stomijny jest dobrze zabezpieczony.
   W przypadku spania na stronie, gdzie znajduje się stomia, warto upewnić się, że worek ma miejsce na swobodne ułożenie i nie jest zgniatany. By poprawić komfort, można użyć małej poduszki między kolanami.
3. pozycja „na brzuchu”
   To odrobinę ryzykowna pozycja, zwłaszcza dla osób z mocnym snem, ze względu na przegapienie/ przespanie hipotetycznego momentu przygniecenia worka.
   Ta pozycja może być dla stomika niewygodna, szczególnie jeśli worek jest pełniejszy.
   Warto pamiętać, że wywieranie nacisku na worek stomijny może prowadzić do podrażnień skóry, przeciekania lub odklejenia płytki.
4. pozycja „półleżąca”
   Jest szczególnie korzystna po operacji, gdy trudno jest znaleźć wygodną pozycję do leżenia.
   Może też być pomocna w ograniczeniu zgagi lub refluksu, co jest ważne przy ileostomii lub kolostomii.

O czym pamiętać przed zaśnięciem?

O takich szczegółach jak:

• zabezpieczenie worka stomijnego
  W przypadku intensywnej pracy stomii także nocą, warto wziąć pod uwagę sprzęt stomijny o odpowiedniej pojemności na noc (np. większe worki). Dla pewności można okleić płytkę półpierścieniami hydrokoloidowymi, które zwiększają płaszczyznę przylegania płytki do ciała.
• unikanie ucisku
  Przed zaśnięciem warto upewnić się, że worek ma wystarczająco dużo miejsca na zapełnienie i nie jest przygnieciony w czasie snu.
• ostrożność na wypadek zmiany pozycji
  W przypadku tendencji do mocnego, twardego snu i tendencji do zmieniania pozycji podczas jego trwania, warto wybrać sprzęt stomijny, który dobrze przylega do skóry i jest odporny na przesunięcia.
• wieczorna rutyna
  Warto nie objadać się tuż przed snem, a kolację spożyć minimum 2 godziny przed zaśnięciem. Przed położeniem się do łóżka należy opróżnić woreczek lub go zmienić. Warto też pomyśleć o wygodnej piżamie, która nie będzie uciskać worka i samej stomii.

Stomik może spać dobrze

i to nie przywilej dla wybranych, lecz dobro dostępne dla wielu osób. By stało się faktem, warto zwrócić uwagę na opisane wyżej aspekty i sugestie.

Tak jak powtarzamy wielokrotnie, dobre zrozumienie stomii to dobre, jakościowe życie z nią.

Oczywiście, by uczciwie i rzetelnie podejść do tematu należy podkreślić i przypomnieć, że o ile stomia ratuje życie, o ile wydłuża je i sprawia, że ono w ogóle może trwać, o tyle nie zawsze oznacza całkowity powrót do życia, jakie znało się sprzed operacji. Stomia nie zawsze kończy chorobę, bywa tez rozwiązaniem zatrzymującym ją albo – spowalniającym, a często będąc jej efektem, staje się „czasem” potrzebnym na wyleczenie lub podleczenie zdrowia i doprowadzenie go do stanu, w którym znów można lżej oddychać i planować przyszłość.

Stomię wyłania się z wielu powodów, także tych, które same w sobie mogą znacznie pogorszyć jakość życia. Wtedy, mimo stomii jest ono mniej jakościowe niż przed operacją, niemniej trwa a to daje mocne podstawy do pracy nad tym, by było jak najlepsze i jak najbardziej komfortowe. Warto więc dopracowywać małe rzeczy, poszczególne tematy dzieląc je na etapy do opracowania. Dobry, a już na pewno lepszy i jakościowy sen to ważna sprawa, ponieważ wypoczęty umysł ma więcej przestrzeni i tolerancji do mierzenia się z nową i nie zawsze idealną sytuacją.

Tekst: Iza Janaczek
Foto: Pixabay