19 maj - Światowy dzień Nieswoistych Zapaleń Jelit

W dniu 19 maja obchodzimy Światowy dzień Nieswoistych Zapaleń Jelit …wielu z nas temat ten jest zapewne, niestety L dobrze znany.

Podsumujmy jednak pokrótce czym jest i jak się objawia IBD.

Nieswoiste zapalenia jelit, inaczej IBD (ang. Inflammatory Bowel Disease), jest przewlekłym stanem zapalnym przewodu pokarmowego. Dla osób dotkniętych tym schorzeniem, oznacza cierpienie i duży dyskomfort w życiu codziennym. Skala zjawiska jest bardzo duża, bo tylko w Europie, na IBD choruje w od 2 do 3 mln osób. Obecnie nie ma leku na nieswoiste zapalenia jelit, istnieją jedynie terapie, które pomagają w jego kontrolowaniu.

Każdy stan, zapalny to odpowiedź organizmu na uraz, infekcję lub podrażnienie, jednak zwykle przychodzi nagle i równie nagle się wycisza. W przypadku IBD jest inaczej, ponieważ stan zapalny utrzymuje się przez cały czas od momentu zachorowania i trwa do końca życia. Schorzenie to zazwyczaj jest diagnozowane na podstawie wywiadu z pacjentem, rutynowych badań krwi mających na celu zbadanie nieswoistych biomarkerów zapalenia, a także przy użyciu procedur inwazyjnych, które są dla pacjenta bardzo nieprzyjemne a czasem okazują się zbędne.

Najbardziej znane są dwie formy IBD:

• wrzodziejące zapalenie jelita grubego, inaczej UC (ang. Ulcerative Colitis).
• choroba Leśniowskiego‑Crohna

W przypadku obu chorób objawy mogą się pokrywać, jednakże stan zapalny dotyczy różnych części przewodu pokarmowego. W wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, stan zapalny wyściółki jelita występuje na rozległym jego fragmencie. Oprócz stanu zapalnego mogą występować wrzody błony śluzowej, okresowo krwawiące i produkujące wydzielinę. Stan zapalny ogranicza się do powierzchni ścian jelita.

Istnieją różne rodzaje UC określane na podstawie obszaru zajęcia jelita grubego:

• zapalenie odbytnicy – dotyczące tylko odbytu;
• postać lewostronna – zapalenie odbytnicy i lewej części jelita grubego;
• postać rozległa – dotyczy całego jelita grubego.

Choroba Leśniowskiego-Crohna to stan zapalny jelit, który może nastąpić w dowolnej ich części, ale zwykle pojawia się w odcinku jelita cienkiego, określanej jelitem krętym, bądź w jelicie grubym.

Inaczej niż w przypadku rozległego stanu zapalnego u osób z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, stan zapalny u osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna, jest często jedynie punktowy, zaś w innych odcinakach jelito pozostaje zdrowe. Stan zapalny, tam gdzie się pojawia, może się przemieszczać do głębokich warstw ścian jelita. Czynna choroba Leśniowskiego-Crohna wpływa na możliwość trawienia pokarmów, wchłaniania składników odżywczych i wydalania produktów przemiany materii.

Nie wiadomo co powoduje chorobę Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego, ani też w jakim wieku możemy zachorować, choć najczęściej występuje po raz pierwszy, między 10 a 40 rokiem życia. Istnieją jednak łączące się ze sobą czynniki ryzyka wiązane z zachorowaniami na IBD, a należą do nich:

Genetyka:

Zaobserwowano dziedziczenie genów, które predysponują do rozwinięcia się choroby Leśniowskiego-Crohna. A zatem osoby, których bliski krewny (np.: rodzic, brat/siostra lub dziecko) ma chorobę Leśniowskiego-Crohna lub UC, są obciążone większym ryzykiem rozwinięcia się tej choroby, co jest powiązane z nieprawidłową reakcją układu odpornościowego na bakterie jelitowe.

Czynniki środowiskowe – w tym wirusy, bakterie, i przyjmowanie niektórych leków. Nie bez znaczenia jest także styl życia: dieta, palenie tytoniu, stres a także zamieszkiwanie obszarów wysoko zurbanizowanych. Co ciekawe IBD częściej występuje u rasy kaukaskiej.

W przypadku choroby Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, zdarza się, że przez lata objawy są bardzo dyskretne lub nie występują w ogóle, zaś nagle następuje zaostrzenie dolegliwości i choroba staje aktywna. Najczęstszymi objawami choroby Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejącego zapalenia jelita grubego są:  krwawienie z odbytu (szczególnie w przypadku UC), bóle brzucha, biegunki, zmęczenie, ogólne złe samopoczucie, gorączkowanie, afty jamy ustnej, utrata apetytu, utratę masy ciała i niedokrwistość.

Osoby z chorobą Leśniowskiego-Crohna mogą doświadczyć także innych problemów, jak np.: zwężenia występujące w części jelit, a spowodowane narastaniem tkanki bliznowatej na skutek wielokrotnych stanów zapalnych, które uległy zagojeniu. W przebiegu choroby wytwarzają się przetoki będące nieprawidłowymi kanałami lub przejściami powstającymi pomiędzy dwoma narządami wewnętrznymi lub otwierające się  na zewnątrz powierzchni ciała. Oznacza to tworzenie się  dziur (perforacji) w ścianie jelita. A w przypadku bardziej aktywnego zapalenia lub niedrożności, dochodzi do przeciekania zawartości jelita. Rzadkim powikłaniem UC jest ostre rozdęcie okrężnicy, czyli rozległe i masywne nagromadzenie się gazów jelitowych, powodujące rozdęcie jelita, co prowadzi do zakażenia i wstrząsu bezpośrednio zagrażającego życiu.

Choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego, mogą też powodować problemy poza przewodem pokarmowym. Do najczęściej występujących należą:

• zapalenie stawów (artretyzm)
• zapalenie i zaczerwienienie oczu
• pęcherze, zaczerwienienie i obrzęk płatów skóry
• afty jamy ustnej
• słabe kości (osteoporoza)
• kamienie nerkowe

W jaki sposób rozpoznaje się IBD?

Lekarz może podejrzewać IBD na podstawie objawów podmiotowych zgłaszanych przez pacjenta: złego samopoczucia, jadłowstrętu, nudności, uporczywych wymiotów i podwyższenia ciepłoty ciała.

Badania, jakimi można posłużyć się do rozpoznania IBD obejmują:

• Badanie krwi lub kału – stosowane rutynowo do oceny występowania stanu zapalnego w organizmie i czy jest on spowodowany określoną chorobą – często lekarze działają tu na zasadzie wykluczenia kolejnych schorzeń.
• Endoskopia – cienki przewód z kamerą wprowadzany do odbytu (aby obejrzeć odbytnicę i jelito grube) lub jamy ustnej (aby obejrzeć przełyk i żołądek). Endoskopię wykonuje się, jeśli wyniki badania krwi lub kału sugerują występowanie stanu zapalnego.
• Endoskopia kapsułkowa – pacjent połyka małą kapsułkę z kamerą i światełkiem, która fotografuje wnętrze przewodu pokarmowego. Stosowana rzadziej niż zwykła endoskopia. Może nie być odpowiednia dla niektórych pacjentów z powodu umiejscowienia choroby lub zwężenia jelit.
• Rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa i ultrasonografia – stosowane do oceny umiejscowienia i rozległości IBD, np.: czy występują przetoki.

Prowadzenie diagnostyki musi być regularne przez cały czas od chwili zdiagnozowania, ponieważ choroba ewaluuje i aby zastosować skuteczne leczenie trzeba mieć aktualny obraz stanu jelit.

Choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego, to choroby przewlekłe, co oznacza, że nie da się ich wyleczyć, dostępne są jednak terapie, które pozwalają na kontrolowanie objawów, prowadząc do wyciszania stanu zapalnego i wyeliminowanie dolegliwości (uzyskanie remisji), a następnie utrzymanie stanu względnego komfortu dla pacjenta.

W trakcie leczenia stosowane są leki przeciwzapalne obejmujące kortykosteroidy, immunosupresanty oraz leki biologiczne. Pacjenci leczeni są także objawowo i mogą otrzymać lek wycelowany przeciwko określonym objawom, jak np.  biegunka. Jeśli choroba nasila się, bywa że chory musi przyjmować jednocześnie więcej niż jeden preparat w ramach leczenie skojarzonego.

W niektórych przypadkach oprócz farmakologii konieczna jest interwencja chirurgiczna.  Najczęstsze operacje przeprowadzane u osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna, polegają na usunięciu zwężeń przewodu pokarmowego (stricturoplastyka) oraz usunięciu objętych ciężkim stanem zapalnym odcinków jelit (resekcja).

Operacje chirurgiczne przeprowadzane są częściej w przypadku UC, gdzie 1 na 4 pacjentów ostatecznie wymaga operacji z powodu rozległych zaostrzeń zapalnych w jelitach. W trakcie operacji następuje całkowite usunięcie jelita grubego i odbytnicy (proktokolektomia) lub usuwany jest fragment jelita grubego (proktokolektomia odtwórcza z zespoleniem pomiędzy zbiornikiem krętniczym a odbytem [IPAA]).

Bezustannie trwają badania kliniczne, mające na celu znalezienie nowych opcji leczenia dla tych pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, u których  aktualnie przyjmowane leki przeciwzapalne nie przynoszą efektów terapeutycznych.

Objawy porównywalne z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, daje zespół jelita drażliwego (IBS ang. Irritable Bowel Syndrome), będący również chorobą przewlekłą jednak o znacznie łagodniejszym przebiegu. IBS objawia się dyskomfortem lub bólami brzucha, oraz rozstrojonym rytmem wypróżnień. Dolegliwości te wynikają z nieregularnych skurczów jelita grubego. IBS zalicza się do zaburzeń funkcjonalnych jelit. Na zespół jelita drażliwego choruje 10–20% osób dorosłych, z czego aż dwie trzecie stanowią kobiety. Schorzenie nie niesie ze sobą bezpośredniego zagrożenia dla życia chorego, zaś leczenie polega głównie na zastosowaniu odpowiedniej diety, wyeliminowaniu czynników stresowych oraz przyjmowaniu leków łagodzących objawy.

Zapewne wielu z Was mogłoby dodać cenne informacje do tego artykułu. Może zechcecie napisać jaki przebieg miała choroba, szczególnie jak się zaczynała, jak szybko objawy się nasilały i co najważniejsze co przynosi Wam ulgę? Jeśli macie jakieś rady dla innych chorujących podzielcie się! W końcu jesteśmy tu dla siebie nawzajem, po to aby się wspierać również dobrymi radami od „Goździkowej” J

 

Tekst własny fundacja

2022-05-18