Zarastanie stomii, czym jest, komu grozi i jak go uniknąć?

Posiadanie stomii to możliwość dalszego – bardzo często jakościowego życia, nie odbiegającego znacznie od tego sprzed operacji i choroby, w konsekwencji której stomia się pojawiła. Posiadanie stomii to również konieczność większej samoświadomości i wdrożenia nowej lub – dodatkowej rutyny. By rzetelnie oddać rzeczywistość, należy podkreślić, że stomie nie zawsze są „bezproblemowe”. Zdarzają się stomie trudne i takie, które odbierają życiu jakość. Nierzadko ma to związek z groźnymi okołostomijnymi powikłaniami, które często bardzo mocno obniżają jakość życia osób z woreczkiem.

Oczywiście nie zawsze da się uniknąć problemów wynikających z posiadania stomii. Można jednak minimalizować ryzyko ich powstania. A warto dodać, że osoby z wyłonioną stomią często mają ogromny wpływ na swoje życie po operacji i na kondycję zarówno stomii, jak i skóry wokół niej.

Zarastanie stomii – co to?

Zarastanie stomii to uciążliwy i niebezpieczny problem, ale też coś, co wcale nie musi się zdarzyć. Polega na tym, że otwór stomii stopniowo się zamyka lub zwęża, co może utrudniać wydalanie treści do woreczka. To powikłanie „rozłożone w czasie” – dlatego warto obserwować swój organizm i reagować wcześnie.

Stomia może zarastać z różnych powodów, między innymi z powodu bliznowacenia tkanki wokół niej i niewłaściwej pielęgnacji skóry lub problemów związanych z procesem gojenia się ran powstałych pod płytką.

W takim przypadku światło stomii (czyli otwór, przez który wydostaje się treść) staje się zbyt wąskie, co może powodować problemy z przepływem treści jelitowych lub moczu. Objawy zarastania stomii mogą obejmować:

• trudności z wyprowadzaniem treści jelitowej przez stomię do worka stomijnego,
• ból brzucha, zwłaszcza wokół stomii, lub duży dyskomfort podczas przepływu treści przez stomię,
• zaczerwienienie, obrzęk, a także zmiany skórne wokół stomii.

Zarastanie stomii to groźne powikłanie, które może prowadzić do zablokowania jelit lub infekcji. To stan niebezpieczny dla zdrowia i życia, dlatego w przypadku podejrzenia zarastania stomii należy natychmiast skontaktować się z pielęgniarką stomijną lub lekarzem. Specjalista może zaproponować procedury takie jak rozszerzanie stomii, aby przywrócić jej normalne funkcjonowanie. W poważniejszych przypadkach może być konieczna interwencja chirurgiczna.

Czy zarastanie stomii to efekt jej posiadania i czeka wszystkich stomików?

Nie. Zdecydowanie nie.

Zarastanie stomii może stać się udziałem przede wszystkim osób posiadających stomię stałą (kolostomię lub ileostomię). Jednak, co warto podkreślić, ryzyko to nie dotyczy wszystkich pacjentów jednakowo. Zwiększone ryzyko występuje w następujących przypadkach:

• z powodu nieodpowiedniej lub nieumiejętnej pielęgnacji stomii i skóry wokół niej
  warto podkreślić, że wiele spośród stomijnych powikłań swój początek ma w niewłaściwym dbaniu o skórę pod stomijną płytką. Niewłaściwe dbanie o skórę wokół stomii, nieużywanie, lub używanie niewłaściwych akcesoriów stomijnych, może prowadzić do głębokich, dużych i trudnych do leczenia powikłań skórnych. Ich gojenie się może doprowadzić do nadmiernego rozrostu tkanki ziarninowej lub powstawania blizn. To z kolei może doprowadzić do zwężenia lub zarastania stomii.
• z powodu chorób przewlekłych
  pacjenci z chorobami przewlekłymi, takimi jak choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego lub inne schorzenia zapalne jelit, mają większą podatność na komplikacje stomii, w tym jej zarastanie.
• z powodu powikłań pooperacyjnych,
  u osób, u których proces gojenia po operacji przebiega z komplikacjami, takimi jak nadmierne tworzenie blizn, również mogą wystąpić problemy z zarastaniem stomii.
• z powodu przebytych infekcji,
  infekcje wokół stomii lub w jamie brzusznej mogą prowadzić do powstawania tkanki bliznowatej, która z czasem może prowadzić do zwężenia stomii.
• z powodu zmian w masie ciała,
  szybka zmiana wyglądu, co dotyczy zarówno utraty kilogramów, jak i gwałtownego przyrostu masy ciała z reguły ma wpływ dla stomię. Duże i szybkie zmiany – zwłaszcza w obrębie brzucha, mogą wpływać na kształt stomii i sprzyjać problemom, takim jak jej zarastanie.

Podejrzenie zarastania stomii – jakie kroki podjąć?

Sytuacja, w której średnica stomii zmniejsza się, jej ujście jest coraz węższe, stomik odczuwa dyskomfort i ból brzucha a do worka stomijnego trafia bardzo mało treści, to sytuacja bardzo poważna. I nie należy jej ignorować, czekając, aż „samo przejdzie”. Pierwszym i najważniejszym krokiem w celu poprawienia stanu zdrowia i samopoczucia jest konsultacja z osobami zajmującymi się stomią zawodowo, czyli pielęgniarką, opiekunką stomijną bądź lekarzem. Można też starać się zmniejszyć dolegliwości doraźnie – nie rezygnując jednak z wizyty u specjalisty.

Pamiętajmy, że zarastanie stomii to proces, który nie dzieje się w ułamku sekundy. Trwa na tyle długo, że stomik ma szansę zauważyć, że dzieje się coś niepokojącego. A pierwsza obserwacja stoma-anomalii to jest właśnie ten moment, w którym warto zacząć działać. W każdej niepokojącej sytuacji, prócz konsultacji medycznych, warto również skupić się nad innymi aspektami usprawniającymi życie ze stomią.

Na co powinien zwrócić uwagę stomik, w przypadku pierwszych problemów z wydalaniem treści jelitowej do woreczka? Zdecydowanie na wyciszenie i uspokojenie diety.

Co to oznacza?

• regularne nawadnianie się,
• wprowadzenie do diety więcej błonnika rozpuszczalnego (np. jabłka (bez skórki), marchew),
• wprowadzenie do diety łatwostrawnego białka (chude mięso, ryby),
• unikanie pokarmów zagęszczających stolec (np. banany) oraz wysoko błonnikowych,
• unikanie pikantnych potraw i tłustego jedzenia,
• unikanie produktów blokujących stomię (np. kukurydza, orzeszki, mak),
• unikanie produktów powodujących gazy (np. alkohol, cebula, czekolada).

Pamiętajmy, że zdrowa dieta to jedna ze składowych dobrego życia ze stomią. I warto ją stosować zawsze, a nie tylko w sytuacjach, które niepokoją. Pamiętajmy również, że w przypadku życia z woreczkiem, nie należy bagatelizować tego, co niepokoi i stresuje.

A zarastania stomii zarówno niepokoi, stresuje jak i obniża jakość życia stomika. W tym temacie realnie pomóc może wykwalifikowana pielęgniarka stomijna jak również lekarz.

Zarastającą stomię, w zależności od skali problemu, można udrożnić za pomocą:

• mechanicznego poszerzenia otworu stomijnego – poprzez samodzielny masaż stomii, a w zasadzie pierścienia skórnego, jaki pojawia się wokół zarastającej stomii,
• środków farmakologicznych,
• zabiegu chirurgicznego mającego na celu korektę stomii,
• zabiegu laserowego lub kriochirurgii – których celem jest zamrożenie nadmiaru rozrastającej się tkanki skórnej zagłuszającej światło stomii.

Z reguły stomia to pomost do jakościowego życia, choć zdarzają się sytuacje, które pokazują, że o to nowe życie trzeba powalczyć. Zarastanie stomii jest właśnie taką sytuacją. Nie warto zwlekać lecz warto działać – a dobrym początkiem jest samoobserwacja i reagowanie, gdy dzieje się coś nietypowego.

Tekst: Iza Janaczek
Foto: Pixabay