Nieswoiste zapalenie jelit. Jak przybrać na wadze? | Na talerzu | Artykuły

Autorzy: Halszka Sokołow

„Obniżenie masy ciała, problemy z niedoborami składników odżywczych to częste
trudności z jakimi zmagają się pacjenci z chorobą Leśniowskiego-Crohna i
wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego. Odpowiednio dobrana dieta może być
bardzo pomocna w skutecznym rozwiązaniu tych problemów i poprawie stanu
zdrowia.

ZADBAJ O ODPOWIEDNIĄ ILOŚĆ POSIŁKÓW Przy zwiększaniu masy ciała jedz nie
mniej niż 6 posiłków dziennie o stałych porach. Wiele osób unika jedzenia,
bojąc się wystąpienia dolegliwości. Ta rezygnacja pogarsza jednak stan
zdrowia, doprowadza do spadku masy ciała, osłabienia i obniżenia odporności.
Twoje posiłki powinny być jedzone systematycznie, ale nie powinny mieć dużej
objętości. Dzięki temu będą lepiej „przyjęte” przez przewód pokarmowy niż
posiłki składające się z dużej ilości produktów.
ZWRÓĆ UWAGĘ NA ODPOWIEDNI SKŁAD DIETY Dieta zwiększająca masę ciała powinna
bazować na produktach, które są dobrze tolerowane przez Twój organizm tzn.
na takich, które nie powodują dyskomfortu ani biegunki. W różnych fazach
nieswoistych zapaleń jelit tolerancja na produkty jest niejednakowa. Aby to
usystematyzować i poczuć się bezpiecznie, warto korzystać ze starego
sprawdzonego sposobu, jakim jest prowadzenie dzienniczka odżywiania. Spróbuj
rozpocząć spisywanie tego, co jesz i pijesz w zwykłym zeszycie, wraz z
krótką informacją jak czułeś się po danym posiłku. Zapisywanie
orientacyjnych ilości spożywanych produktów będzie dodatkowo pomocne w
ustaleniu optymalnej wielkości porcji. W przypadku nieswoistych zapaleń
jelit podręcznikowe zalecenia sugerują wybór diety lekkostrawnej, z
ograniczoną ilością tłuszczu i błonnika oraz ze zwiększoną ilością białka. W
zaleceniach zwraca się również uwagę na odpowiedni poziom witamin i
składników mineralnych, które bywają niedoborowe zarówno u pacjentów z
wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, jak i z chorobą
Leśniowskiego-Crohna. Dotyczy to przede wszystkim kwasu foliowego, żelaza,
witaminy B12, a także wapnia, magnezu czy cynku. Poniżej znajdziesz
informacje w jakich produktach możesz znaleźć te składniki. Trzeba jednak
pamiętać, że niedobory składników nie zawsze wynikają z niskiego ich
spożycia, ale bardzo często są rezultatem ich zaburzonego trawienia czy
utraty.
W ZWIĘKSZANIU KALORII BĄDŹ CIERPLIWY I SYSTEMATYCZNY Nie da się przytyć z
dnia na dzień. Proces zwiększania masy ciała wymaga cierpliwości i
systematyczności. Zwiększenie masy ciała jest możliwe po dostarczeniu
nadwyżki kalorii – badania pokazują, że aby przytyć o jeden kilogram musimy
dostarczyć około 6500 – 7000 „nadmiarowych” kcal. Wartość kaloryczna diety
nie może być jednak zwiększona szybko, nie można jeść 1500 kcal jednego
dnia, a następnego 8500 kcal. Kalorie w diecie powinny być podnoszone
stopniowo. Można zacząć na przykład od jednego dodatkowego posiłku czyli
podnieść kaloryczność o kilkaset kcal. W ten sposób pierwszych efektów
wagowych będzie można spodziewać się już po tygodniu, a jednocześnie nie
spowoduje to biegunki czy dyskomfortu jak w przypadku gwałtownych zmian w
kaloryczności. Podniesienie wartości kalorycznej diety o około 500 kcal
dziennie w stosunku do zapotrzebowania, spowoduje przyrost masy ciała o oko-
Tekst: Halszka Sokołow 78 NA TALERZU PO PROSTU ŻYJ nr 4 (6)/ 2016 Komponując
posiłki pamiętaj o odpowiednich rodzajach obróbki. Najkorzystniejsze dla
Ciebie będą gotowanie – w małej ilości wody, na parze i duszone (bez
wstępnego obsmażania). Spożywanie smażonych posiłków (zwłaszcza
przygotowanych w dużej ilości tłuszczu) może spowodować biegunkę i w efekcie
utrudnienie przyrostu masy ciała. Niezależnie od posiłków, musisz zwrócić
uwagę na dobre nawodnienie organizmu. Unikaj jednak mocnych naparów kawy czy
herbaty, które mogą zwiększać kurczliwość jelit, a także soków owocowych,
które mogą być źle tolerowane. Za najbardziej neutralne napoje uznaje się
wodę i słabe napary herbaty. ło pół kilograma po 7 dniach. Po 2 tygodniach
będzie to już 1kg, a po miesiącu o około 2,5kg. Temat zwiększania masy ciała
i ustalania optymalnej kaloryczności diety jest tematem złożonym. Jeśli
tylko masz taką możliwość porozmawiaj o tym ze swoim lekarzem albo
dietetykiem. Zalecana ilość kalorii jest bowiem zależna od bardzo wielu
czynników. Wpływa na nią m.in. stopień niedowagi, stan zdrowia, aktywność,
wiek czy aktualny sposób odżywiania. Podstawową zalecaną wartość kaloryczną
diety możesz sprawdzić na stronie Instytutu Żywności i Żywienia –
www.izz.waw.pl.
POSZUKAJ ODPOWIEDNIEGO WSPARCIA Dla pacjentów, którzy mają problem ze
spożywaniem tradycyjnych posiłków w większej ilości, warto rozważyć
uzupełnianie kalorii gotowymi preparatami do żywienia doustnego. Wartość
kalorycznego takiego jednego opakowania wynosi nawet do około 400 kcal czyli
tyle samo ile niektóre z zaproponowanych posiłków. Można je spożywać
samodzielnie albo jako dodatek do potraw. Asortyment tych preparatów stale
się powiększa. Obecnie można bardzo precyzyjnie dobrać rodzaj preparatu,
który jest dobrze tolerowany przez danego pacjenta. W przypadku większości
pacjentów z nieswoistymi zapaleniami jelit najlepiej sprawdzają się m.in.
preparaty bez błonnika i bez laktozy. Żelazna zasada, która decyduje o
ostatecznej skuteczności sięgania po nie, dotyczy tak wydawałoby się
prozaicznej sprawy jaką jest szybkość spożycia. Zła technika picia, czyli
zbyt szybkie podanie takiego preparatu, może spowodować wystąpienie
biegunki. Preparaty tego rodzaju muszą być spożywane bardzo, bardzo powoli.
Dzięki temu spożyte kalorie będą mogły faktycznie przyczynić się do
przyrostu masy ciała pacjenta.

WYBRANE ŹRÓDŁA SKŁADNIKÓW ODŻYWCZYCH

BIAŁKO – chude gatunki drobiu mięs – pierś kurczaka, pierś indyka,
cielęcina, królik, młoda, delikatna wołowina, wędlina drobiowa, chudy biały
ser – jeśli jest dobrze tolerowany, chudy serek homogenizowany naturalny –
przy dobrej tolerancji, fermentowane produkty mleczne (jogurt, maślanka,
kefir) – przy dobrej tolerancji, różne gatunki ryb (np. dorsz, morszczuk,
pstrąg, sola, okoń, szczupak, sandacz), jajka
CYNK – zarodki pszenne, len np. postaci zmielonej, sery żółty (ograniczonej
ilości ze względu na wysoką zawartość tłuszczu)
KWAS FOLIOWY – zarodki pszenne, natka pietruszki, zielone warzywa np.
szpinak (ograniczonej ilości ze względu na zwiększone ryzyko powstawania
kamieni)
MAGNEZ – zarodki pszenne, płatki owsiane (np. postaci kleiku)
WITAMINA B12 – ryby np. szczupak, łosoś, okoń, pstrąg, sandacz, mintaj,
królik, jajko, sery żółte (małej ilości ze względu na wysoką zawartość
tłuszczu)
WAPŃ – sery np. żółte, mozzarella, Feta, parmezan, ryby ze szkielecikami
(sardynki, szprotki), mleko, jogurty, kefiry, maślanka, twaróg, dla osób źle
tolerujących tradycyjne produkty mleczne, do rozważenia produkty mleczne bez
laktozy albo napoje roślinne wzbogacane wapń np. napoje ryżowe wapniem
ŻELAZO – jajko, kasza jaglana, młoda delikatna wołowina, cielęcina, ryby

Komponując posiłki pamiętaj o odpowiednich rodzajach obróbki.
Najkorzystniejsze dla Ciebie będą gotowanie – w małej ilości wody, na parze i
duszone (bez wstępnego obsmażania). Spożywanie smażonych posiłków (zwłaszcza
przygotowanych w dużej ilości tłuszczu) może spowodować biegunkę i w efekcie
utrudnienie przyrostu masy ciała.
Niezależnie od posiłków, musisz zwrócić uwagę na dobre nawodnienie organizmu.
Unikaj jednak mocnych naparów kawy czy herbaty, które mogą zwiększać
kurczliwość jelit, a także soków owocowych, które mogą być źle tolerowane. Za
najbardziej neutralne napoje uznaje się wodę i słabe napary herbaty.

PRZYKŁADY LEKKOSTRAWNYCH POSIŁKÓW, KTÓRE ZWYKLE SĄ DOBRZE TOLEROWANE
NIESWOISTYCH ZAPALENIACH JELIT (DOTYCZY OKRESU REMISJI):

ŁOSOŚ Z GOTOWANĄ MINI MARCHEWKĄI RYŻEM: 100g fileta z łososia, ok. 150g marchewki np. mini marchewka,2 łyżki suchego białego ryżu(35g – masa przed gotowaniem), sokz cytryny, przyprawy.
Rybę skrapiamy sokiem z cytryny i odstawiamy
w chłodne miejsce. Następnie gotujemy na parze razem z marchewką. Danie podajemy z ryżem.
WARTOŚĆ KALORYCZNA: ok. 360 kcal
ZAWARTOŚĆ BIAŁKA: 23,7g
ZAWARTOŚĆ TŁUSZCZU: 14,1g
UDKO Z DUSZONYMI WARZYWAMI:1 udko z kurczaka (100g – masa bez skórki i odpadków), ½ małej cukinii, 1 pomidor bez skórki, 1 łyżeczka oleju rzepakowego, przyprawy + 2 łyżki białego ryżu (35g – masa suchego)
Udko posypujemy przyprawami, odstawiamy do przemacerowania. Warzywa kroimy na małe kawałki i dusimy razem z udkiem. Przed podaniem dodajemy olej. Udko zjadamy bez skórki, z dodatkiem ryżu.
WARTOŚĆ KALORYCZNA: ok. 340 kcal
ZAWARTOŚĆ BIAŁKA: 23,7g
ZAWARTOŚĆ TŁUSZCZU: 11,8g
ZUPA JARZYNOWA Z KURCZAKIEM I ZIEMNIAKAMI: 100g fileta z piersi kurczaka, 1 średniej wielkości ziemniak (200g – masa bez odpadków), około 150g różnych warzyw np. młoda marchewka, mały kawałek pietruszki, seler, 1,5 łyżeczki masła, zielenina np. natka pietruszki, przyprawy
Mięso gotujemy w niewielkiej ilości wody z warzywami pokrojonymi na małe kawałki. Gdy zupa jest już gotowa, dodajemy do niej masło i doprawiamy. Kurczaka kroimy w kostkę i podajemy z zupą.
WARTOŚĆ KALORYCZNA: ok. 350 kcal
ZAWARTOŚĆ BIAŁKA: 28,2g
ZAWARTOŚĆ TŁUSZCZU: 8,3g
KASZA JAGLANA Z DUSZONYM JABŁKIEM I CYNAMONEM: 2 łyżki suchej kaszy jaglanej (35g – masa przed gotowaniem), 1 jabłko, 1 łyżeczka masła, cynamon
Kaszę gotujemy i mieszamy z masłem. Jabłko kroimy na małe kawałki, podduszamy w małej ilości wody i doprawiamy cynamonem. Kaszę podajemy z podduszonym jabłkiem.
WARTOŚĆ KALORYCZNA: ok. 270 kcal
ZAWARTOŚĆ BIAŁKA: 4,5g
ZAWARTOŚĆ TŁUSZCZU: 6,9g
ENERGETYCZNY KOKTAJL Z KASZY JAGLANEJ: 2 łyżki suchej kaszy jaglanej (35g – masa przed gotowaniem), ½ szklanki mleka – jeśli jest dobrze tolerowane lub mleka bez laktozy lub napoju roślinnego z wapniem (125g) albo mały kubeczek jogurtu naturalnego (150g), 1 mały dojrzały banan (150g – masa bez skórki), kawałek awokado (40g – masa bez odpadków) lub 1 łyżeczka tłuszczu, sok z cytryny, opcjonalnie cynamon

Kaszę gotujemy i schładzamy. Następnie dodajemy pozostałe składniki i miksujemy. Jeśli konsystencja koktajlu jest zbyt gęsta, można dodać niewielkiej ilości wody.
WARTOŚĆ KALORYCZNA: ok. 390 kcal
ZAWARTOŚĆ BIAŁKA: 10,2g
ZAWARTOŚĆ TŁUSZCZU: 10g
MUS Z JABŁKA I PIECZONEJ DYNI: szklanka miąższu dyni (200g), 1 jabłko, 1 łyżeczka masła, cynamon
Dynię gotujemy w małej ilości wody razem z kawałkami jabłka, miksujemy. Dodajemy masło i doprawiamy.
WARTOŚĆ KALORYCZNA: ok. 190 kcal
ZAWARTOŚĆ BIAŁKA: 3,5g
ZAWARTOŚĆ TŁUSZCZU: 5,6g
RYBA DUSZONA Z JARZYNAMI I PUREE Z ZIEMNIAKÓW: 120g fileta z dorsza, soli lub mintaja, ok. 200g warzyw np. młodej, delikatnej marchewki, 1 łyżeczka oleju, sok z cytryny, przyprawy, 1 średniej wielkości ziemniak (200g – masa bez odpadków), koperek

Rybę skrapiamy sokiem z cytryny i odstawiamy w chłodne miejsce na kilkanaście minut. Następnie posypujemy przyprawami i gotujemy z warzywami startymi na tarce. Pod koniec duszenia dodajemy tłuszcz. Danie podajemy z ugotowanymi ziemniakami np. posypanymi posiekanym koperkiem.

WARTOŚĆ KALORYCZNA: ok. 360 kcal
ZAWARTOŚĆ BIAŁKA: 33,2g
ZAWARTOŚĆ TŁUSZCZU: 6,9g
KOKTAJL BANANOWY: 1 małe opakowanie jogurtu naturalnego (150g) zmiksowany z 1 małym dojrzałym bananem (120g – masa bez odpadków), cynamon
WARTOŚĆ KALORYCZNA: ok. 230 kcal
ZAWARTOŚĆ BIAŁKA: 8g
ZAWARTOŚĆ TŁUSZCZU: 3,4g
JOGURT Z SUCHARKAMI PSZENNYMI: małe opakowanie jogurtu naturalnego (150g) z dodatkiem 3 sucharków (można pokruszyć je i dodać do jogurtu) i cynamonu

WARTOŚĆ KALORYCZNA: ok. 180 kcal
ZAWARTOŚĆ BIAŁKA: 9,1g
ZAWARTOŚĆ TŁUSZCZU: 4g
KANAPKA Z AWOKADO I DELIKATNYM KURCZAKIEM: 2 kromki pieczywa typu GRAHAM lub jasnego pieczywa – w zależności od tolerancji (80g) „posmarowane” ¼ awokado (40g), z plasterkami ugotowanej piersi kurczaka (100g – masa surowego mięsa), kilka listków sałaty i plasterków pomidora bez skórki

WARTOŚĆ KALORYCZNA: ok. 370 kcal
ZAWARTOŚĆ BIAŁKA: 30,7g
ZAWARTOŚĆ TŁUSZCZU: 9,2g
TWAROŻEK BAZYLIOWY Z PIECZYWEM: ½ kostki chudego białego twarogu (125g) wymieszana z 2 łyżkami jogurtu naturalnego (50g), bazylią (suszoną lub drobno posiekaną świeżą) i 1 łyżeczką oleju lnianego, dodatkowo 2 kromki pieczywa GRAHAM lub jasnego pieczywa (80g), kilka plasterków pomidora bez skórki lub inne dobrze tolerowane warzywa
WARTOŚĆ KALORYCZNA: ok. 400 kcal
ZAWARTOŚĆ BIAŁKA: 35,3g
ZAWARTOŚĆ TŁUSZCZU: 8,4g

Uwaga! Informacje przedstawione w artykule mają charakter ogólny i nie zastąpią indywidualnej konsultacji dietetycznej. Rodzaj produktów musi być zawsze dopasowany do osobistej tolerancji, stanu zdrowia oraz rodzaju przyjmowanych leków.