Antykoncepcja i ciąża w przypadku stomiczek

 

Wiele kobiet przed operacją wyłonienia stomii ma wątpliwości związane z dalszym życiem intymnym oraz możliwością zajścia w ciąże. Pojawiają się pytania o jej funkcjonowanie w wyniku powiększania obwodu macicy, czy też zdrowie dziecka, które przyjdzie na świat. Wbrew pozorom stomia nie przekreśla szans kobiety na zostanie mamą. O swoich obawach związanych z ciążą rozmawiała stomiczka Paulina Kaszuba oraz prof. Romuald Dębski, kierownik położnictwa i ginekologii szpitala Bielańskiego w Warszawie.

Paulina Kaszuba: Jakie metody antykoncepcji są odpowiednie dla kobiet z wyłonioną stomią?

prof. Romuald Dębski: Kobiety z wyłonioną stomią z reguły mają problem z przewodem pokarmowym. W związku z tym w ich przypadku nie wskazana jest antykoncepcja oparta na pigułkach, gdyż dodatkowo będzie obciążać ten chory narząd. Zastępstwem mogą okazać się plastry, pierścień dopochwowy bądź wkładki wewnątrzmaciczne. Te ostatnie jednak nasilają krwawienia miesiączkowe, a to może okazać się problemem dla stomiczek z problemami natury morfologicznej. Dlatego optymalnym sposobem antykoncepcji, który rekomendowałbym dla tej grupy kobiet, jest antykoncepcja oparta na wkładkach wewnątrzmacicznych lub implantach podskórnych uwalniających hormon. Są to metody, które hamują utratę krwi miesiączkowej, a jednocześnie zapewniają najskuteczniejszą antykoncepcję i na pewno nie obciążają układu pokarmowego.

Czy ciąża jest bezpieczna dla stomiczek?

Ciąża u kobiet z wyłonioną stomią z pewnością wymaga specjalnej opieki. Wynika to faktu, iż są to zazwyczaj kobiety, które przeszły schorzenia typu Leśniowskiego–Crohna, czy zapalenie jelita grubego. Ciąża raczej uspokaja objawy wspomnianych schorzeń i z tego punktu widzenia nie są one dla niej przeszkodą. W wyniku powiększania się macicy u kobiet ze stomią istnieje podwyższone ryzyko wystąpienia niedrożności jelit. W tej chwili badania pokazują, że jest to zjawisko dość rzadkie. Należy zwracać uwagę na te elementy, ale mimo wszystko ciąże u pacjentek ze stomią, w większości przypadków, można doprowadzić do w pełni szczęśliwego rozwiązania.

Czy są przypadki stomii, w których zajście w ciąże jest niewskazane?

W wielu przypadkach Stomia jest sposobem leczenia różnego rodzaju schorzeń. Jeżeli kobieta jest
w ich czynnym stadium, rozsądniej byłoby, żeby w ciążę nie zachodziła. Decyzję o momencie, który jest najbezpieczniejszym do zaplanowania macierzyństwa, podejmuje w tym przypadku gastroenterolog lub chirurg, który zajmuje się leczeniem takiej pacjentki. Stomiczki często myślą, że ich płodność w wyniku choroby jest ograniczona, a tak naprawdę prawdopodobieństwo zajścia w ciąże w tej grupie, wcale nie jest mniejsze, niż u kobiet zdrowych. Zdarza się więc, że macierzyństwo jest u nich zaskoczeniem. Choroby niezapalne jelit prowadzą do zaburzeń wchłaniania różnego rodzaju substancji odżywczych, dlatego jeżeli stomiczka nie stosuje żadnej antykoncepcji, powinna być suplementowana kwasem foliowym, aby w przypadku nieplanowanego macierzyństwa zapobiec wadom rozwojowym dziecka.

Jakie badania powinna wykonać stomiczka jeśli zajdzie w ciąże?

Jeżeli stomiczka planuje zajść w ciąże, zalecane są jej podstawowe badania związane z daną jednostką chorobową i zależą one od wskazań wydanych przez lekarza prowadzącego leczenie pacjentki. Choroby zapalne jelit często prowadzą do zaburzeń elektrolitowych. Dlatego, jeżeli pacjentka ze stomią jest już w stanie ciąży, oprócz podstawowych badań, zaleca się w jej przypadku szczególną kontrolę stężenia elektrolitowego w organizmie. Częstotliwość tych kontroli będzie zależała od tego, jakie będą ich kolejne wyniki. Tak naprawdę ilość dodatkowych badań u stomiczek w ciąży wcale nie jest tak duża, jeżeli już, to wynikają one bardziej z danej jednostki chorobowej
a niżeli z faktu posiadania ciąży.

Czy zmiana obwodu brzucha może wpłynąć na funkcjonowanie Stomii?

Powiększanie obwodu brzucha przy typowej stomii, kolonostomii czy ileostomii, nie ma większego wpływu na jej funkcjonowanie. Rozrost macicy może natomiast powodować problemy związane z niedrożnością jelit. Ponadto sam fakt wpływu hormonów związanych ze stanem ciąży, a więc duże stężenie progesteronu, może hamować ruchy perystaltyczne i nasilać dolegliwości o charakterze zaparć. Jednak to zjawisko zdarza się również w przypadku ciąży u kobiet nieposiadających stomii. Problemy związane ze zmianą rozmiaru macicy mogą pojawić się natomiast w przypadku posiadania tzw. sztucznego zbiornika jelitowego. Kobieta może odczuwać wtedy dyskomfort związany z uciskiem na zbiornik oraz częstszym występowaniem stanów zapalnych.

Czy kobieta ze stomią może rodzić siłami natury?

W przypadku sztucznego zbiornika jelitowego istnieje wskazanie do ukończenia ciąży cięciem cesarskim. Normalna stomia nie jest wskazaniem do tego typu rozwiązania. Wpływa na to choćby fakt, że kobiety ze stomią to często pacjentki, które mają za sobą wielokrotne operacje, a w związku z tym bardzo dużą ilość zrostów. Dlatego lepszym zakończeniem ciąży jest w tym przypadku poród naturalny.

Jakie powikłania mogą pojawić się w okresie poporodowym u kobiet ze stomią?

W okresie poporodowym może dojść do nasilenia objawów choroby, która była przyczyną wyłonienia stomii. Trzeba wiedzieć, że okres połogu to czas, w którym nasila się wiele chorób autoimmunologicznych, dlatego może pojawić się konieczność częstszych kontroli gastroenterologicznych oraz konieczności stosowania leków czy sterydów. Niektóre z nich są przeciwwskazane w okresie laktacji, ale mogą być wymagane w okresie poporodowym, dlatego może się zdarzyć tak, że pacjentka nie będzie mogła w tym czasie karmić piersią.

Jak należy dbać o stomię po porodzie?

Pacjentka po porodzie musi dbać o stomię, a zarazem troszczyć się o swoje dziecko. Trzeba pamiętać, że stomia jest potencjalnym źródłem infekcji. Są one niegroźne dla dorosłej kobiety, ale mogą stanowić zagrożenie dla jej dziecka. W związku z tym pacjentka musi pilnować, aby nie doszło do ryzyka zakażenia dziecka, w wyniku kontaktu ze stomią lub braku jej higieny. Jednak reguły pielęgnacji stomii w okresie poporodowym są rutynowe i nie różnią się zasadniczo od tych, dokonywanych przez stomiczkę na co dzień.

Pod czyją opieką powinna znajdować się stomiczka podczas ciąży, aby zminimalizować lub uniknąć możliwych powikłań?

Kobieta ze stomią w ciąży powinna znajdować się z jednej strony pod opieką położnika bądź położnej, a z drugiej pod opieką osoby, która ma doświadczenie w pielęgnacji stomii. Tak jak wspomniałem konieczna będzie też kontrola gastrologiczna. Jednak to okres poporodowy jest dla stomiczek najgroźniejszy – po porodzie dochodzi do nasilenia objawów wynikających z choroby zasadniczej pacjentki dlatego stomiczka wymaga intensywniejszego leczenia i kontroli lekarskich po porodzie,
a nie w ciąży.

Czy całkowity brak jelita grubego ma wpływ na funkcjonowanie ciąży?

Całkowity brak jelita grubego z pewnością będzie powodował, u pacjentki zaburzenia elektrolitowe, Jeżeli jednak zadba ona o regularne uzupełnianie ich niedoborów, a wchłanianie w jelicie cienkim zostało u niej zachowane, to brak jelita grubego nie powinien mieć wpływu na rozwój jej dziecka.