Kolostomia

"Konieczne będzie wyłonienie stomii" – tak często brzmi zdanie informujące o tym, że pacjentowi pozostała jedyna opcja na pełny powrót do zdrowia, bądź na zatrzymanie choroby.
Warto w tym miejscu zaznaczyć, że ta informacja absolutnie nie wyczerpuje tematu, a dopiero go rozpoczyna, ponieważ słowo "stomia" jest określeniem bardzo ogólnym.
Stomię wyłania się z wielu powodów. Wyłania się ją również w różnych miejscach.
Wyróżniamy więc:

• ileostomię – wyłanianą na jelicie cienkim,
• urostomię – wyłanianą także na jelicie cienkim,
• kolostomię – wyłanianą na jelicie grubym.

I właśnie kolostomii przyjrzymy się tu bliżej.

Czym jest kolostomia?

Kolostomia to rodzaj stomii wydalniczej, która tworzona jest z pomocą jelita grubego. Innymi słowy, wyłonienie kolostomii to operacja, której celem jest połączenie fragmentu jelita grubego ze ścianą jamy brzusznej. Utworzona w ten sposób przetoka służyć ma do odprowadzania z organizmu treści jelitowej, drogą inną niż tradycyjna. 

Kolostomia wyłaniana jest czasowo lub – na stałe. Zależy to od miejsca jej wyłonienia oraz przyczyny i skali uszkodzenia jelita grubego.

 

KOLOSTOMIA KOŃCOWA

W przypadku kolostomii nierzadko spotkać się można również z nazwą rozszerzoną, która brzmi: kolostomia końcowa.

Z kolostomią końcową mamy do czynienia podczas wyłonieniu stomii, które następuje z powodu usunięcia części okrężnicy, odbytnicy i/lub także odbytu. Z pozostałej (nieusuniętej) części jelita grubego, podczas operacji, na powierzchnię brzucha wyłaniany jest niewielki fragment jelita i z niego właśnie utworzona zostaje stomia. By usystematyzować dodać należy, że jest to kolostomia, ponieważ wyłoniona zostaje na jelicie grubym.

Końcowa kolostomia może być czasowa lub stała.

Końcową kolostomię czasową, wyłania się, gdy nie jest możliwe przywrócenie ciągłości jelita grubego w trakcie zabiegu chirurgicznego, podczas którego usuwana jest jego chora - uszkodzona część, ponieważ takie działanie nie jest bezpieczne dla pacjenta. I właśnie dlatego trzeba z nim poczekać. Wyłoniona kolostomia służy w tym wypadku do odciążenia jelita grubego, które odbarczone dzięki niej - może się regenerować. Podczas zabiegu usunięta zostaje więc chora część jelita, a pozostała część pozostaje czasowo w spoczynku, zanim zostanie przywrócona jego ciągłość. W czasie regeneracji jelita grubego - funkcję wydalania treści jelitowej przejmuje na jakiś czas stomia (w tym wypadku - kolostomia).

O kolostomii końcowej stałej mówimy w przypadku gdy ponowne połączenie jelita i przywrócenie ciągłości przewodu pokarmowego nie jest i już będzie możliwe.

W którym miejscu wyłaniana jest kolostomia?

Kolostomię wyłania się w jednym z czterech opisanych niżej miejsc, czyli:

• na okrężnicy esowatej – w dolnej lewej części brzucha. To typ kolostomii umiejscowiony niedaleko odbytnicy. Zważywszy na fakt, że to końcowy fragment jelita grubego i woda zostaje wchłonięta w jego wcześniejszych odcinkach - stolec jest tu zwarty, lity, uformowany i przypomina stolec wydalany przez osobę zdrową (drogą naturalną).
• na okrężnicy zstępującej – to najczęstszy typ kolostomii. Także ta stomia umiejscowiona jest po lewej stronie brzucha, lecz z uwagi na miejsce wyłonienia - nieco wyżej. Fakt ten wpływa na konsystencję stolca, który jest nieco luźniejszy lecz nadal zwarty.
• na okrężnicy poprzecznej - w tym przypadku, stomia umiejscowiona jest w centralnym miejscu brzucha. Ten typ stomii wyłaniany jest najczęściej jako rozwiązanie czasowe. Stolec jest tu półpłynny lub średnio uformowany.
• na okrężnicy wstępującej – to kolostomia umiejscowiona po prawej stronie brzucha. To najrzadsza forma kolostomii. Z racji miejsca wyłonienia (bliskie sąsiedztwo jelita cienkiego) specyfika i konsystencja stolca przypomina tu treść typową dla ileostomii – jest stosunkowo rzadka, papkowata i – agresywna dla skóry. Dlatego właśnie w przypadku kolostomii wyłonionej na okrężnicy wstępującej, zaleca się szczególną ochronę skóry wokół stomii.

 

KOLOSTOMIA DWULUFOWA = KOLOSTOMIA PĘTLOWA

Choć w kontekście kolostomii spotkać się można z obiema tymi nazwami – znaczą one to samo i można przyjąć, że używa się ich zamiennie.

Czym zatem jest kolostomia pętlowa / dwulufowa?
To wyprowadzenie na powierzchnię brzucha fragmentu pętli jelita grubego. Z tego powodu często w kontekście kolostomii tego typu używa się sformułowania kolostomia pętlowa.

Fragment ten zostaje – już po wyprowadzeniu na zewnątrz – nacięty. Czynność ta dzieli wyłoniony fragment pętli na dwie części, tworząc tym samym dwie przylegające do siebie stomie (czyli dwie przetoki - stąd także nazwa: kolostomia dwulufowa). Kolostomię pętlową czyli dwulufową wyłania się w przypadkach planowanego zespolenia i przywrócenia ciągłości układu pokarmowego. Zadaniem kolostomii dwulufowej (czyli pętlowej) jest odciążenie jelita grubego, przez co ma ono czas na wygojenie i regenerację, jaka jest niezbędna, by mogło ono znów właściwie funkcjonować.

Spróbujmy wyjaśnić ten temat bardziej obrazowo:
jelito grube z jednej strony łączy się z jelitem cienkim, a z drugiej – z odbytem. Wyłonienie stomii dwulufowej lub używając drugiej jej nazwy – stomii pętlowej, dzieli jelito grube, tworząc na nim dwie przylegające do siebie stomie.
Jedna z nich – kończy odcinek biegnący od jelita cienkiego. Ta stomia wydala na zewnątrz treść pokarmową (– to stomia wydalnicza).

Druga z przylegających do siebie stomii jest "ślepa" – nie służy do wydalania, lecz odciąża odcinek jelita, który połączony jest z odbytem. Wyłonienie kolostomii dwulufowej (inaczej mówiąc, kolostomii pętlowej) wspomaga proces zdrowienia i regenerację "nieużywanego" jelita grubego – co w konsekwencji umożliwia jego zespolenie i przywrócenie ciągłości przewodu pokarmowego.

W przypadku wyłonienia kolostomii dwulufowej czyli inaczej mówiąc kolostomii pętlowej, pojawiać się mogą problemy z jej właściwym zaopatrzeniem, co w szczególności dotyczy tematu docinania właściwego otworu w płytce stomijnej.

Jako, że położone obok siebie dwie przetoki (zwane inaczej stomią dwulufową) tworzą kształt nieregularnej elipsy, problematyczne może być precyzyjne wycięcie otworu o takim kształcie w płytce stomijnej, tak, by nie odsłaniał on zbyt wiele skóry, a jednocześnie, by dobrze pasował. Problemem w przypadku kolostomii dwulufowej bywa też uporczywe podciekanie treści pod płytkę a przez to – jej odklejanie się. W przypadku tego typu kolostomii zaleca się większą uważność i dbałość podczas zaopatrywania stomii.

Z jakich powodów wyłaniana jest kolostomia?

Kolostomia wyłaniana jest z wielu powodów – zdecydowanie częściej to choroby, rzadziej – nieszczęśliwe wypadki.
Do najczęstszych powodów wyłonienia kolostomii należą:

• nowotwory jelita grubego oraz odbytu,
• nieswoiste zapalenia jelit, do których wlicza się głównie: chorobę Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, zwane także CU – od pierwszych liter nazwy łacińskiej: colitis ulcerosa) oraz nieokreślone zapalenie okrężnicy,
• choroba uchyłkowa jelit,
• powikłania radioterapii (przetoki),
• wady wrodzone,
• urazy mechaniczne, w szczególności odbytu i miednicy małej.
   

Jakość życia z kolostomią

Czy kolostomia czyni życie stomika gorszym?
Kolostomia, z definicji – absolutnie nie czyni życia stomika gorszym. Jednak, zaakceptowanie tak dużej zmiany w życiu, jaką jest wyłonienie kolostomii, dla wielu stomików, jest sprawą bardzo trudną, z uwagi na fakt drastycznej zmiany w sposobie wypróżniania się.
Niemniej należy tu podkreślić, że z otwartym podejściem do stomii i pełnym zrozumieniem tematu, który stał się dla wielu osób nową codziennością, a także z dobrze dobranym sprzętem, kolostomik może robić wszystko to, co robił i co lubił robić przed wyłonieniem stomii.
I dotyczy to każdej sfery jego życia. Jeśli tylko nie ma przeciwskazań zdrowotnych, stomik może znów być czynny zawodowo. Może również uprawiać sporty – nawet te kontaktowe. Może też korzystać z basenu, jacuzzi i sauny. Jak również morsować, biegać, uprawiać trekking, tańczyć, jeździć na motorze i - żeglować.

Dieta i kolostomia

Dieta kolostomika nie posiada specjalnych ograniczeń. Jeśli i tu nie ma przeciwskazań lekarskich, dieta stomika z wyłonioną kolostomią powinna przypominać dobrze zbilansowaną dietę zdrowego człowieka - bogatą w warzywa, owoce, mięso. W przypadku stomii, nie wolno zapominać o częstym i regularnym nawadnianiu się. Ponadto, pamiętać trzeba, by jadać mniej lecz częściej, niż - rzadziej lecz ogromne porcje. Nie bez znaczenia jest też pora spożywania posiłków. Warto więc pamiętać, by nie jeść późnych i obfitych dań oraz, by każdy jedzony posiłek spożywać małymi kęsami, dokładnie je przeżuwając przed połknięciem.

Kolostomia nie tylko z definicji przywraca spokój i komfort psychiczny. Dobrze zrozumiana sprawia, że stomik znów może realnie i świadomie korzystać z życia - i to w pełnym słowa tego znaczeniu.

I właśnie dlatego tak dużą wagę przywiązujemy do mówienia o stomii w sposób jasny i zrozumiały dla wszystkich.

Warto zdać sobie sprawę, że w procesie akceptacji stomii, pierwszym i najważniejszym etapem jest zrozumienie, że stomia – w tym wypadku kolostomia, choć początkowo szokuje i budzi opór, tak naprawdę jest drogą do dobrego, normalnego i godnego życia bez bólu i strachu.

...........................
Tekst Iza Janaczek
Foto archiwum STOMAlife