Powikłana stomia

Wszystkie występujące zmiany w stomii lub otaczającej je skórze, zaburzające pracę stomii, lub uniemożliwiające jej prawidłowe zaopatrzenie sprzętem stomijnym. Mogą to być powikłania chirurgiczne, dermatologiczne, metaboliczne, psychologiczne oraz seksualne. Ze względu na czas powstawania, powikłania dzielimy na wczesne i późne, ponieważ mogą mieć one miejsce we wczesnej fazie po zabiegu wyłonienia stomii (do 30 dni) lub w późniejszym czasie po nim (powyżej 30 dni). Istnieją także powikłania, które mogą pojawić się w każdym czasie od wyłonienia stomii, głównie związane z podciekaniem treści jelitowej bądź moczowej pod płytkę stomijną, spowodowanym nieprawidłową pielęgnacją stomii, czy źle dobranym rodzajem sprzętu stomijnego.

Do powikłań wczesnych tj. powstających do 30 dni od operacji wyłonienia stomii, zaliczane są:
• krwawienie
• niedokrwienie
• martwica stomiiWystępuje zwykle w ciągu  24-48 h od operacji i jest spowodowana niedokrwieniem śluzówki jelita lub ściany jelita. Początkowo stomia staje się ciemnoczerwona a potem czarna, co jest efektem niewłaściwego przepływu krwi. Jeśli martwica dotyczy niewielkiego obszaru stomii zwykle usuwa się martwe części stomii. W wypadku gdy martwica obejmie całą stomię poniżej otrzewnej konieczna jest ponowna operacja.
• obrzęk stomiiPowikłanie pooperacyjne objawiające się obrzękiem śluzówki jelita. Mija po kilku dniach po zabiegu, przyczyną może być zbyt wąski kanał stomijny lub nieprawidłowo prowadzony bilans płynów bezpośrednio po zabiegu. Wymaga obserwacji w kierunku zmian niedokrwiennych. Powikłanie najczęściej samoistnie ustępuje.
• ostra niedrożność jelit
• separacja śluzówkowo-skórna
• przetoka okołostomijnaPojawia się najczęściej jako następstwo niewłaściwego założenia przez chirurga szwów wokół stomii. Może być także konsekwencją nieszczelnego połączenia skórno-jelitowego, procesem zejściowym ropnia okołostomijnego lub następstwem wyłonienia uszkodzonego jelita (np. po urazie). Przetoka okołostomijna wymaga najczęściej leczenia operacyjnego polegającego na wycięciu jej w całości i uformowaniu stomii od nowa.
• wciągnięcie stomiiWczesne powikłanie po operacji wyłonienia stomii. Występuje gdy stomia zostaje wciągnięta do wnętrza brzucha i nie wystaje nad powierzchnię skóry. Mogą być różne powody takiej sytuacji: w trakcie operacji nie można było właściwie wyprowadzić jelita na powierzchnię skóry; napięcie jelita, wzrost masy ciała. Największym problemem związanym z wciągnieciem stomii jest podciekanie treści jelitowej pod płytkę. W takim przypadku konieczne jest używanie odpowiedniego sprzętu stomijnego: pierścieni stomijnych lub worków stomijnych z płytką typu convex. Twoja pielęgniarka pomoże Ci dobrać sprzęt stomijny odpowiedni dla Ciebie.
• zakażenie rany stomijnejWystępuje rzadko jako powikłanie wczesne i jest związane z penetracją treści jelitowej w okolicę zespolenia skórno-jelitowego. Przyczyną jego powstania może być krwiak lub nieprawidłowe założenie szwów formujących stomię. Ropień okołostomijny, który może powstać w tym mechanizmie wymaga nacięcia i drenażu. Zakładając drenaż, należy zachować szczególną ostrożność, aby nie uszkodzić jelita. Należy pamiętać także o tym, aby rana była niewielka i w takiej odległości od stomii, aby nie utrudniało to zaopatrzenia w sprzęt stomijny. W przypadku zapalenia tkanki podskórnej (cellulitis) należy rozważyć możliwość antybiotykoterapii. Powtarzające się zakażenia tkanek wokół stomii mogą doprowadzić do powstania przetoki okołostomijnej.

Do powikłań późnych tj. powstających po 30 dniach od operacji wyłonienia stomii, zaliczane są:
• przepuklina okołostomijnaPóżne powikłanie po wyłonieniu stomii. Patologiczne uwypuklenie się zawartości jamy brzusznej bądź tłuszczu przedotrzewnowego przez defekt w powłokach do worka przepuklinowego w obrębie kanału stomijnego.Często współistnieje z przepukliną w bliźnie pooperacyjnej. Częstość występowania od 5-50% co stanowi najczęstsze powikłanie późne i znacznie obniża jakość życia pacjenta. Przyczyna powstawania przepuklin dzieklą się na zależne od techniki zabiegu (właściwej szerokości kanał stomijny, zakażenia okołostomijne) oraz zależne od pacjenta (znaczna otyłość, znaczne zwiększenie masy ciała po wytworzeniu stomii, obwód talii >100cm, wiek >60lat, współistnienie choroby Leśniowskiego-Crohna). Typy przepuklin: I – izolowana przepuklina okołostomijna; II – przepuklina okołostomijna ze współistniejącą przepukliną w bliźnie pooperacyjnej; III – izolowana duża przepuklina okołostomijna z deformacją powłok przedniej ściany brzucha; IV – duża przepuklina okołostomijna ze współistniejącą przepukliną pooperacyjną i istotną deformacją powłok brzucha. Objawy występowania przepukliny: ból brzucha, uczucie dyskomfortu, uwypuklenie powłok jamy brzusznej, asymetria powłok jamy brzusznej, problemy z dopasowaniem sprzętu stomijnego, podrażanie skóry wokół jelita, objawy niedrożności przepuszczającej przewodu pokarmowego, zmiany w ilości i jakości oddawanego stolca.
• zapadnięcie stomiiPowikłanie okołostomijne, do którego może dojść bezpośrednio po operacji, ale także w późniejszym okresie w wyniku zwiększenia masy ciała. Zapadnięcie często powoduje poważne problemy z zaopatrzeniem stomii workami stomijnymi i uszkodzenie skóry wokół przetoki. Opieka nad zapadniętą stomią wiąże się z zastosowaniem specjalnych worków. Jeżeli środki te nie zapewniają odpowiedniego uszczelnienia worka stomijnego, interwencja chirurgiczna może być konieczna. Jednak operacja ma sens tylko wtedy, gdy jej wynik poprawi komfort życia chorego. Pacjenci, u których zapadnięcie jest wynikiem zwiększenia masy ciała, powinni ją zredukować przed planowanym zabiegiem chirurgicznym.
• zwężenie stomiiPóźne powiklanie po operacji wyłonienia stomii. Zwężenie stomii może występować na poziomie powięzi lub skóry. Jest to zwężenie światła jelita w kanale stomijnym lub przy ujściu stomii. Istotne klinicznie zwężenie powoduje dolegliwości bólowe i trudności z wydaleniem treści jelitowej. Leczenie zależnie od nasilenia objawów może polegać na zmianie nawyków żywieniowych – unikanie diety bogatoresztkowej; mechanicznym poszerzaniu jelita – ryzyko krwawień i perforacji lub korekcji chirurgicznej.
• wypadanie stomiiWystępuje wtedy gdy stomia wybrzusza się na kilka do kilkunastu centymetrów poza płaszczyznę skóry. Czasami gdy leżysz na wznak stomia może się nieznacznie chować. Jeśli stomia zachowuje swoje funkcje i nie zmienia się jej kolor nie ma powodów do obaw. Powinieneś zwiększyć otwór wycinany w płytce stomijnej, konieczne może okazać się też zmiana worka na większy. Wnętrze worka możesz posmarować oliwką dla dzieci co zmniejszy ryzyko otarć stomii. Twoja pielęgniarka może polecić Ci także używanie specjalnej bielizny dla osób ze stomią lub pasa stomijnego. Gdy wypadnięty fragment jelita jest tak duży, że uniemożliwia zaopatrzenie stomii niezbędna może okazać się operacja. Wypadanie stomii zawsze wymaga oceny przez lekarza.
• ziarniaki
• wszczepy śluzówkowo-skórne
• żylaki okołostomijneWystępują najczęściej u pacjentów, którzy przechodzili proktokolektomię z powodu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego i rozwinęło się u nich pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych (cholangitis sclerosans). Mogą również występować u pacjentów z innymi przyczynami nadciśnienia wrotnego (marskość wątroby). Leczenie powikłań żylaków polega początkowo na bezpośrednim ucisku, następnie skleroterapii lub bezpośrednim podkłuciu, jednak nawroty są częste i wewnątrzwątrobowe zespolenie wrotno-systemowe (transjugular intrahepatic portosystemic shunt – TIPS) lub rzadziej inne zespolenia są zalecane dla wybranych przypadków chirurgicznych. Beta-blokery są skuteczne w kontrolowaniu krwawienia z żylaków u wybranych pacjentów.
• wznowa choroby podstawowej w stomiiNajczęściej dotyczy choroby nowotworowej, Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Sposób postępowania zależy przede wszystkim od stopnia zaawansowania choroby podstawowej. Ognisko raka jest zwykle objawem uogólnienia choroby nowotworowej. Miejscowe usunięcie takiego ogniska zapobiega takim powikłaniom jaki niedrożność czy krwotok. W przypadku wznowy choroby Leśniowskiego-Crohna lub „colitis ulcerosa” należy usunąć zmieniony odcinek jelita i ponownie wykonać stomię. Przed przystąpieniem do zabiegu należy wykonać badanie endoskopowe, aby ocenić stopień zaawansowania zmian i ocenić zakres resekcji.
• powikłania związane z niewłaściwym
• umiejscowieniem stomii